Hayot faoliyati xavfsizligining nazariy asoslari

Respublika  sanitariya-epidemiologiya  nazorati  havo,  suv  va  tuproqni  ifloslanishdan 

ogohlantirish, Shovqin va titrashni yo`qotish, tsexlarning sanitariya holatlarini yaxshilash (harorat, 

nisbiy namlik, yoritilganlik va h.k.) ishlarini nazorat qiladi. 

Davlat yong’in xavfsizligi nazorati yong’inga qarshi tadbirlarni, ut o`chirish vositalarining 

---

holatini, yong’in haqida xabar berish vositalarining ishini nazorat qiladi. 

O`zbekiston  Respublikasi  Energetika  va  elektrlashtirish  Davlat  aktsionerlik  jamiyati 

korxonalardagi energiya tizimlarining texnik ekspluatatsiyasini va xavfsizlik texnikasi qoidalariga 

rioya qilishni nazorat qiladi. 

Barcha korxona, tashkilot, muassasa, vazirliklar va tarmoqlarda Hayot faoliyati xavfsizligi 

qonunlari bajarilishining oliy nazorati Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligiga yuklatilgan. 

Mehnatni muhofaza qilish qoidalari va normalari, shuningdek, mehnat qilish qonunlarining 

bajarilishini ta'minlovchi umumiy va maxsus davlat nazorat tashkilotlari mavjud. 

Hamma  vazirliklar,  birlashmalar  va  sanoat  korxonalarida  mehnat  qonunlarining  aniq 

bajarilishini  O'zbekiston  Respublika  prokuraturasi  ko’zatadi.  Prokuratura  mahkamalari 

qonunlarning  bo’zilmasligini  mehnatkashlarning  arzlari  asosida  yoki  koncona  va  ayrim 

shaxslarning  signallari  asosida,  mehnatni  muhofaza  qilish  talablarini  bajarilayotganligini 

tekshirish yo'li bilan amalga oshiradilar. 

Prokuratura  umumiy  nazorat  tartibida  tekshirish  natijalaridan  sanoat  korxonalari  rahbar 

xodimlarini xabardor qiladi va bo’zilgan mehnat qilish qoidalari buzilishini tezda bartaraf qilishni 

talab qiladi, rahbar xodimlarga ma'muriy chora ko'rilishini talab qilib  yuqori rahbar xodimlaiga 

murojaat  etadi.  Agar  jinoyat  sodir  bo'lganligi  aniqlansa  (xavfsizlik  texnikasi  qoidasi  jinoiy 

ravishda bo’zilgan bo'lsa), rahbar xodimlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. O'lim sodir bo'lgan, og'ir 

va bir  guruh, (bir necha  kishi) bilan baxtsiz hodisaga uchragan holatlarda prokuratura mustaqil 

tekshirish o'tkazadi. 

Mehnat  qonuniyatlari  bo’zilmasligining  umumiy  nazoratini  mehnatkashlar  deputatlari 

kengashi va ularning ijroiya qo'mitalari ham amalga oshiradi. 

Mehnatni muhofaza qilish bo'yicha maxsus davlat nazorati tashkilotlariga quyidagilar kiradi: 

1. Kasaba uyushmasining texnik nazorati. 

2. O'zbekiston Respublikasining sanoatda xavfsiz ish olib borish va kon nazorati. 

3. Sanitar nazorati. 

4. Eneigetika nazorati. 

5. Yong'inga qarshi kurash nazorati. 

6. Jamoat nazorati. 

O‘zbekiston  Respublikasida  texnik  jihatdan  tartibga  solish  (texnik  reglament)larning 

umumiy texnik reglamentlar, maxsus texnik reglamentlar kabi turlari qo‘llaniladi. 

Texnik  reglamentlarda  mahsulotlar  va  xizmatlar  xavfsizligini  ta’minlashga  doir  talablar 

quyidagilar bo‘yicha belgilanishi mumkin: 

biologik xavfsizlik; 

mexanik xavfsizlik; 

kimyoviy xavfsizlik; 

yadroviy va radiatsiyaviy xavfsizlik; 

yong‘in xavfsizligi; 

elektr xavfsizligi; 

mashina va uskunalarni ishlatish (ulardan foydalanish) hamda utilizatsiya qilish xavfsizligi; 

elektromagnit mosligi; 

qurilish ishlari xavfsizligi; 

binolar, inshootlardan va ularga tutash hududdan foydalanish xavfsizligi; 

ekologik xavfsizlik; 

veterinariya xavfsizligi; 

sanoat va ishlab chiqarish xavfsizligi; 

portlash xavfsizligi; 

axborot xavfsizligi; 

o‘lchovlarning va sinovlar usullarining bir xilligini ta’minlash. 

Texnik  reglamentlarda  mahsulotlar  va  xizmatlar  xavfsizligini  ta’minlashga  doir  boshqa 

talablar ham belgilab qo‘yilishi mumkin. 

Ba'zi  bir  rahbar  shaxslarning  o'z  ishiga  sovuqqonlik  va  loqaydlik  bilan  qarashi  natijasida 

---

mehnatni muhofaza qilish tartib qoidalari bo’zilib, baxtsiz hodisa yo’z bersa, bu baxtsiz hodisaning 

og'ir-yengilligi va oqibatini hisobga olib, javobgarlik chora-tadbirlari belgilanadi.