Hayot faoliyati xavfsizligining nazariy asoslari

2.2. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha qabul qilingan asosiy 

qonunlar, standartlar, nizomlar, qoidalar va meyoriy hujjatlar tizimi. 

---

Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini ta’minlashda mehnat to‘g‘risidagi qonunlar asosiy 

o‘rin egallaydi. Mehnat qonunlari hujjatlari – jamiyatning  mehnat sohasidagi va  u bilan bog‘liq 

o‘zaro munosabatlarni tartibga soluvchi meyoriy hujjatlarning yigindisi.  

  Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari - texnika xavfsizligi bilan 

uzviy  bog‘lik  bo‘lgan  mehnat  jarayonlarining  meyorlarini  o‘rnatish,  ishchi  xodimlarni  ish 

jarayonidagi munosabatlarini tartibga solish va ularni huquqlarini himoya qilishdan iboratdir. 

  Faoliyat  xavfsizligini  ta’minlash  to‘g‘risidagi  qonun  hujjatlari  ishchi  va  xizmatchilarni 

mehnat huquqlarini va burchlarini, mehnat intizomini, ishga qabul qilish kafolatlarini va mehnat 

sharoitlarni sog‘lom va xavfsizligini ta’minlash, texnika xavfsizligi,  sanoat sanitariyasi va Hayot 

faoliyati  xavfsizligining  boshqa  qonunlari  bo‘yicha  yo‘riqlarni  o‘tkazish    bo‘yicha 

majburiyatlarini o‘rnatadi.  

Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risidagi qonunlarni asosiy maqsadlari:  

• 

Fuqarolarni  mehnat  huquqlarini  va  erkinligini  Davlat  tomonidan 

kafolatlanishi; 

• 

Qulay mehnat sharoitlarini yaratish; 

• 

Ish beruvchilarini va xodimlarni huquq va istaklarini himoyalash; 

• 

Ishlovchilarni  ularni sog‘lig‘i va ish joyidagi jismoniy xavfsizligiga 

ta’sir etuvchi xavfli va zararli ishlab chiqarish omillaridan himoyalash (mehnat 

xavfsizligi va gigiyenasini ta’minlash); 

•   Ishlab chiqarishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va kasb kasalliklar sodir bo‘lganida 

tovon pulini to‘lanishi kafolatlanadi;  

• Ishlab chiqarishda jarohat olganlar uchun tibbiy va kasbiy reabilitatsiyasini o‘tkazish. 

Davlat tomonidan; 

-  ish  beruvchilar  uchun  ish  beruvchi  xodimlarni  o‘z  mehnat  vazifalarini  bajarish  va  ish 

beruvchining mulkiga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish talablari, 

- ishchi-xodimlar uchun xodimlarni Hayot faoliyati xavfsizligi talablariga javob beradigan 

mehnat  sharoitlarda ishlash huquqlarini himoyalash kafolatlanadi. 

Faoliyat xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risida qonunlarni asosiy yo‘nalishlari: 

Mehnat munosabatlari tomonlarining o‘zaro manfaatlari, davlatning manfaatlarini bir-biriga 

muvofiqlikka erishish uchun kerakli huquqiy sharoitlarni yaratish, shuningdek; 



 

mehnat  munosabatlari  va  boshqa  shu  bilan  bog‘liq  huquqiy 

munosabatlarni tartibga solish:  



 

mehnatni tashkil etish va mehnatni boshqarish; 



 

shu ish beruvchida ishga joylash; 



 

shu  ish  beruvchida  xodimlarni  kasbiy  tayyorlash,  kayta  tayyorlash 

va malakasini oshirish; 



 

ijtimoiy  sheriklik,    jamoaviy  muzokaralar  olib  borish,  jamoaviy 

shartnomalar va kelishuvlarni tuzish; 



 

qonunda  qo‘zda  tutilgan  hollarda  xodimlar  va  kasaba  uyushmalar 

ishtirokida mehnat sharoitlarini o‘rnatish va mehnat qonunchiligini qo‘llash;   



 

mehnat sohasida ish beruvchi va xodimlarni moddiy javobgarligi; 



 

tekshirish va nazorat (shu jumladan kasaba uyushmaning tekshiruvi) 

mehnat  qonunchiligiga  amal  qilish  (shu  jumladan  mehnatni  muhofaza  qilish 

qonunchiligiga); 



 

mehnat nizolarini ko‘rish.