Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

 

Sanoat changi va unga qarshi kurash 

Kelib  chiqishi bo‘yicha  chang organik  (o‘simlik 

va  hayvonot  olami),  noorganik  va  aralash  bo‘ladi. 

Chang  organizmga  nafas  yo‘llari  orqali  tushadi, 

o‘pkaga o‘tib, ko‘zning shilliq pardalari va teri ustiga 

o‘tirib  qoladi.  Changni  uzoq  vaqt  davomida  yutish 

o‘pkaning  surunkali  xastaligini  yuzaga  keltiradi. 

Xastalik pnevmokonioz deb ataladi. 

---

Zarari  bo‘yicha  chang  agressiv  (toksik)  - 

qo‘rg‘oshinli,  silikatli  va  noagressiv  –  ko‘mirli, 

yog‘och pixli, shakar kukunli, unliga bo‘linadi. 

Ko‘rinishiga  qarab  o‘lchovli  (aerozol)  va 

o‘tirgan 

(aerogel) 

ga 

bo‘linadi. 

Chang 

zarrachalarining  miqdori  qanchalik  kichik  bo‘lsa, 

shuncha chang xavflidir. 

O‘pkaga  1  dan  5  mk  gacha  xajmidagi  chang 

zarrachalari  tushadi.  5-10  mk  dan  kattalari  burun- 

xalqumga  o‘tirib  qoladi  va  yo‘talganda,  hamda  aksa 

urganda  bo‘linadi.  Aloqa  korxonalari  sexlari, 

elektrotexnika va radioelektronika sanoati zavodlarida 

faoliyat davomida kimyoviy moddalar bug‘lari ajralib 

chiqadi  –  ular  eritma,  aralashmalar,  kondensatorlar 

ishlab  chiqarishda  simob  bug‘lari,  payvandlashda 

qo‘rg‘oshin  bug‘lari  ajraladi.  Agar  zararli  ajralmalar 

sanitar  normalar  va  me’yorli  yo‘l  qo‘yiladigan 

konsentratsiyaga  nisbatan  sezilarsiz  bo‘lsa,  unday 

holda 

maxsus 

sog‘lomlashtirish 

tadbirlaridan 

foydalanish talab qilinmaydi. 

---

Sezilarli  chang  ajralmalari  bilan  ishlab  chiqarish 

binolari  uchun  havo  muhitini  sog‘lomlashtirish 

yuzasidan profilaktika tadbirlarini o‘tkazish zarur: 

I. Texnologik jarayonlarni takomillashtirish yoki 

o‘zgartirish; 

II. 

Ventilyasiya 

tizimlarini 

to‘g‘ri 

loyihalashtirish va ekspluatatsiyasi; 

III.  Havoni  konditsionerlash  maxsus  tizimi 

qo‘llanilishi, shuningdek uni ozon bilan to‘yintirish; 

IV. 

Izolyasiya 

qilingan 

binolarda 

zonani 

changlantiruvchi yoki ajraladigan zararliklarga imkon 

beruvchi agregatlarning ajralishi; 

V.  Ishlab  chiqarish  jarayonini  avtomatlashtirish 

va  mexanizatsiyalash,  distansion  boshqaruvning 

qo‘llaniilishi. 

Individual  himoya  vositalari  –  respiratorlar, 

changga qarshi ko‘zoynaklar. 

Chang  zarrachalari  soni  va  sifati  va  boshqa 

aerozollarini  aniqlash  uchun  umuman  bino  havosini, 

ayniqsa  ishchi  hududida  (poldan  1  dan  2  metrgacha) 

---

va 

slesar-ta’minlovchining 

tez-tez  bo‘lib  turli 

hududida havoni muntazam tarzda tahlil qilish zarur.