Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

Changlangan havoni tozalash qurilmalari 

Filtrlar  -  g‘ovakli  mexanik  chang  ajratuvchilar, 

elektrofiltrlar va moyli. 

G‘ovakli-  (ipsimon,  gazmolli,  donli,  graviyali) 

chang  filtrlar  g‘ovaklarida  tez-tez  o‘tirib  qoladi, 

ko‘pincha  filtrlovchi  massa  tepasida  va  g‘ovaklar 

devorlarida qoladi. 

Mexanik chang ajratuvchilar – turli xil siklonlar, 

chang o‘tiruvchi kameralar, chang to‘plovchilar. 

Elektrofiltrlar 

– 

doimiy 

tarzda 

yuqori 

kuchlanishdagi  tokni  o‘tkazuvchi  havo  o‘tkazgichi 

ichida  elektrodlar  o‘rnatilgan.  Elektrodlar  yonidan 

ifloslangan  havo  o‘tayotganda  chang  zarralari 

nurlanayotgan 

elektrod 

elektronlarining 

salbiy 

---

elektrzaryad  oladilar,  oqibatda  ular  erga  tutash 

elektrodlar yo‘nalishida joylashadi va shu erda chang 

to‘plovchilarga o‘tirib qoladi. Samaradorligi 99% dir. 

Shuni aytib o‘tish kerakki yonuvchi va portlash xavfi 

bulgan moddalarda ishlatib bulmaydi. 

Moyli filtrlar – ifloslangan havo va moyli ustama 

bilan  tutash  ustunini  hosil  qiluvchi  moylangan  qisqa 

metall  quvurchalar  bilan  to‘ldirilgan  katakli  quti. 

Bunday  filtlar  irmoq  va  so‘rg‘ich  ventilyasiyada 

qo‘llaniladi. 

Afzalliklari - qurilma va xizmat kursatishi oddiy. 

Filtr  ifloslangan  paytda  doiralar  davriy  tarzda  issiq 

soda  eritmasida  yuviladi  va  ularning  ustamalari 

moylanadi  (doiralar  –qutisi  bilan  moyli  vannaga 

solinadi. Changni tozalash uchun qurilmalar chang va 

chang  zarrachalarining  xarakteri  va  xajmini  inobatga 

olgan holda tanlanadi. 

Chang  zarrachalari  xajmi  yuzasidan  kichik, 

o‘rtacha va yirik changga taqsimlanadi. 

---

I. Eng kamida  – agar 1  m

3

 havoda 50  mg gacha 

chang bo‘lsa. 

II. O‘rtacha 500 mg gacha. 

III. 500 mg dan ancha yuqori. 

Zamonaviy  filtrlar  10  mk  gacha  eng  kichik 

changni  sezib,  1  m

3

  havoga  1-2  mg  ni  tozalashga 

qodir. 

Tozalash  darajasiga  ko‘ra  gazmolli  va  elektrik 

filtrlar  o‘ta  samarali,  ular  10000  mg/m

3

  gacha,  ya’ni 

99,5% changi mavjud havoni tozalashga qodir. 

Irmoq ventilyasiyasi uchun tozalash darajasi 

quyidagicha – ishlab chikarish binosining ishchi 

hududi havosida zararli moddalar konsentratsiyasi < 

30% MYQK. 

Iflos  chang  yoki  zararlangan  moddalar  bor  havo 

doimo  ham  to‘liq  ko‘zga  tashlanmaydi.  Yilning  eng 

sovuq  davrida  so‘rilayotgan  havoni  isitish  uchun 

issiqlikni tejash maqsadlarida ifloslangan havo aralash 

kameraga  haydalib,  (>10%)  tashqi  havo  bilan 

---

aralashib,  so‘ng  tozalangach,  yana  binoga  uzatiladi. 

Bunday havo ayriboshlash retsirkulyasiya deb ataladi. 

Aralashtiruvchi  kameraga  so‘riladigan  havoda 

zararli va portlash xavfi bo‘lgan (akkumulyatorlardan) 

moddalar  mavjud  bo‘lsa,  retsirkulyasiyaga  yo‘l 

qo‘yilmaydi. 

Radio 

va 

telestudiyalarining 

radiouzatish 

markazlarida  retsirkulyasiya  binoda  havo  maxsus, 

ataylab  sovutiladigan  yilning  eng  issiq  vaqtida  ham 

amalga  oshiriladi.  Binoda  havo  t,  R,  V  sining  davriy 

tekshiruvchi 

havo 

almashtirishning 

qisqaligi 

ventilyasiya  qurilma  harakati  samaradorligining 

nazorati hisoblanadi.