Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Elektr tokidan himoya qilish vositalari asosiy va qo`shimcha vositalarga bo`linadi. Asosiy vositalarga 1000 V dan ortiq kuchlanishli elektr moslamalariga xizmat ko`rsatishda foydalaniladigan izolyatsiyali shtangalar, tok o`lchovchi kleshalar, kuchlanishni ko`rsatuvchi asboblar, himoyalovchi qurilmalar va turli ko`rinishdagi jihozlar hamda moslamalar kiradi. Kuchlanishi 1000 V gacha bo`lgan elektr moslamalariga xizmat ko`rsatayotganda esa izolyatsiya qilingan dastlabgi asboblar: buragichlar, ombir va tishlagichlar, dielektrik qo`lqoplar hamda izolyatsiyalangan kleshalardan foydalaniladi.
Qo`shimcha vositalarga kuchlanish 1000 V dan ortiq bo`lganda ishlatiladigan dielektrik etiklar, kalishlar, to`shamalar va izolyatsiyali tagliklar kiradi.
Tarmoqdagi yoki elektr moslamalaridagi kuchlanishni tekshirib ko`rishda tokning dalolatnomaiv ta’sirida ishlovchi kuchlanish signali va kuchlanishni ko`rsatuvchi maxsus asboblardan foydalaniladi.
500 V gacha bo`lgan elektr moslamalaridagi kuchlanishni tekshirib ko`rishda TI-2, MIN-1, UIN-10, IN-92 markali asboblar ishlatiladi.
Kuchlanishi 1000 V dan yuqori bo`lgan elektr qurilmalarini tekshirishda neon chiroqli indikatorlardan foydalaniladi. 10 kVgacha bo`lgan elektr o`tkazgichlardagi kuchlanishni tekshirishda tok o`lchovchi kleshalar ishlatiladi.
Bulardan tashqari, elektr tokidan himoya qilish vositalariga montyor belbog`lari, bog`ichli montyor kovushlari, muhofaza arqonlari, teleskopli minoralar va narvonlar ham kiradi. Montyor belbog`lari 225 kg, kovushlar esa 135kg yuk bilan 5 minut davomida sinab ko`riladi va keyingina ulardan foydalanishga ruxsat etiladi.
Elektr xavfsizligini taminlashda ko`rgazmali vositalar, belgilar ham muhim o’rin egallaydi. Ular asosan to`rt guruhga: hushyorlikka chaqiruvchi, ruxsat beruvchi, taqiqlovchi va eslatuvchi belgilarga bo`linadi.
Elektr qurilmalarini yerga ulash va nollashtirish
Elektr tokidan himoya qilishning ishonchli va keng tarqalgan vositalaridan biri elektr qurilmalarini yerga ulash va nollashtirish hisoblanadi.