Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Elektr qurilmalarini yerga ulashda qurilmaning elektr toki ta’sirida bo`lmagan metal qismi, masalan, korpusi, yerga maxsus ko`milgan elektrodlarga ulanadi. Shu sababli yerga ulash tizimi elektrodlar va elektr qurilma bilan elektrodni birlashtiruvchi o`tkazgichlardan iborat bo`ladi.
Elektr qurilmalari yerga ulash tizimlarining ish holatini tekshirishda elektrodlar va o`tkazgichlarning holati ko`zdan kechirilib, qarshiligi o`lchanadi. Tashqi tekshirish har olti oyda bir marta, yuqori va o`ta xavfli elektr uskunalarida esa har uch oyda bir marta o`tkazilishi zarur. Elektrodlar va o`tkazgichlarning qarshiligi esa har yili kamida bir marta o`lchanishi kerak. Yerga ulash qurilmalarining qarshiligini o`lchashda ampermetr va voltmetrlardan yoki M-416, M-1103 markali megommetrlardan foydalanish mumkin.
Elektr qurilmalarini nollashtirishda ushbu qurilmaning elektr toki ta’sirida bo`lmagan metall qismi nol faza bilan birlashtiriladi. Bundan tashqari elektr xavfsizligini oshirish maqsadida himoya ajratgichlaridan ham keng foydalaniladi. Himoya ajratkichlar elektr toki urish xavfi sodir bo`lganda elektr zanjirini avtomatik ravishda uzish uchun xizmat qiladi. Himoya – ajratgichlarining ishga tushish vaqti 0,2 sekunddan oshmasligi zarur.
2. Ishni bajarish tartibi:
Elektr dvigatelining o`ramlari izolyatsiyasining qarshiligini M-1101M megommetri yordamida o`lchash
Buning uchun M-1101M megommetrining bitta klemmasi elektrodvigatel korpusiga ulanadi. Keyin shchup birin-ketin S1 , S2, S3 klemmalarga ulanadi va S'1 , S'2, S'3 o`ramlari orasidagi izolyatsiya qarshiligi o`lchanadi. Olingan natijalar asosida o`ramlar izolyatsiyasi sifati to`g`risida xulosa qilinadi.(7.16-, 7.17-rasmlar).

7.16-rasm.M-1101M megommetri.

7.17-rasm. 1101M megommetri yordamida elektr dvigateli o`rami izolyatsiyasini tekshirish sxemasi. 1-elektrdvigatel; 2-megommetr.


Ampermetr-voltmetr usulida yerga ulash qurilmasining qarshiligini o`lchash
Yordamchi elektrod Rt , zond Ra va yerga ulash qurilmasi elektrodi Rx bir-biridan ta’sir maydoni ustma-ust tushmaydigan masofada, ya’ni Rx va Ra orasidagi masofa - 20 metr, zond Rz va yordamchi elektrod Rt orasidagi masofa 10 metr qilib o`rnatiladi. O`lchash vaqtida kuchlanish 50...120 V, tok kuchi 15...20A oralig`ida bo`lishi kerak.(7.18-,7.19-rasmlar).