Hayot faoliyati xavfsizligi” kafedrasi «Hayot faoliyati xavfsizligi» fanidan laboratoriya ishini bajarishga doir uslubiy ko'rsatmalar Navoiy-2021

tuzilishi va ishlash prinsipi bilan tanishish.
Kukunli o’t o’chirgichlar tez alangalanuvchi va yonuvchi suyuqliklarni, yonuvchi qattiq materiallarni, ishqorli metallarni, kuchlanish ostida qolgan qurilmalarni, shuningdek qimmatbaxo materiallari bo’lgan xonalardagi yong`inni o’chirish uchun mo’ljallangan. kukunli o’t o’chirgichlarning ishchi zaryadi sifatida eng ko’p tarqalgan kukunlar PSB-3 (natriy gidrokarbonati, aerosil va nefelinli konsentrati), P-1A (ammofos va aerosil), PF (fosfor - ammoniyli tuzlari, aerosil va talk), PS (natriy karbonati, grafit), SI-2 (silikagel MSK. Xladon P4V2) va boshqalar qo’llaniladi. Kukun o’t o’chirgichni ichidan ishchi gazning ortiqcha bosimi ta’sirida otilib chiqadi (uglerod ikki oksidi, azot, Havo).
Zaryadning o’t o’chiruvchanlik samarasi yonishni kimyoviy reaksiyasini tormozlanishi va yonish zonasida kukunni erigan maHsulotlari bilan kislorod konsentratsiyasining aralashuviga asoslangan.

Rasm 6 OP-1 “Moment-2P” o’t Rasm 7 OP-10 A o’chirgichni sxemasi

OP-1 «Moment-2P» o’t o’chirgich (rasm ) Hajmi 1 litr bo’lgan plastmassali qobig`dan iborat bo’lib, unga kukunli tarkib joylashtirilgan. Qobig`ga kallak 12 burab qotirilgan. Kallak esa o’t o’chirgichni ishga tushuruvchi dastak shtok 8 klapan 6 va igna bilan, ishchi gazli (uglerod ikki oksidi) balloncha 3 uchun stakancha qobig`i 4 va sifonli quvur 2 o’rnatilgan.

O’t o’chirgichni ishga tushirish uchun dastak 11 ni oxirigacha tezda yuqoriga ko’tarish kerak. Buning natijasida dastakni uchi (dumi) 10 shtok 8 ni bosadi. Shtok prujinani siqib pastga Harakatlanadi, klapan 6 ni ochadi va igna gazli balloncha membranasi 5 ni teshadi. Ballonchadan gaz sifonli kuvur 2 bo’yicha o’t o’chirgich 1 ni qobig`iga o’tadi, kukunli tarkibni qo’zg`atib, Harakatga keltiradi. Shunda prujina va gaz bosimini ta’siri ostida klapan 6 yana bekiladi (yopiladi). Dastak 11 ni keyingi ko’tarilishi davomida kukun, teshikli moslama (nasadka) 7 orqali chiqarib tashlanadi, dastakni tushirilishi kukunni uzatilishini to’xtatadi.
O’t o’chirgichni kukunli zaryad massasi 0,9 kg, zaryadni chiqarish vaqti 6-8 sek, ballondagi gaz bosimi 0,8 MPa, o’t o’chirgichni qobig`idagi bosim 0,6 MPa. Foydalaniladigan Haroratni chegarasi - 25°S dan - 35°S gacha.
OP – YuA o’t o’chirgich kukun tarkibli po’lat qobig` 1 dan iborat bo’ladi. Kukunni chiqarib tashlash uchun ishchi gazli balloncha 9 qobig`ga o’rnatilgan. Ballonchaga gazni membrana 5 saqlab turadi. O’t o’chirgichni ishga tushirish uchun tamg`ani uzib va cheka 6 ni tortish kerak. Shunda chekani qobig`ili qismi ignali 8 shtokni Harakatlantiradi, u esa gazli ballonchani 9 membranasi 5 ni teshadi. Ballonchadan gaz chiqib, quvur 3 bo’ylab o’tadi va o’t o’chirgichni qobig`iga tushadi, kukunli tarkibni qo’zg`atib Harakatlantiradi va po’lat quvur 2 bo’ylab, keyin esa egiluvchan prorezin shlanga 4 bo’ylab tiraluvchi pistolet 11 ga boradi. Dastak 10 ni bosgandan keyin klapan ochiladi va kukunli tarkib teshikli moslama (nasadka) 12 orqali tashqariga chiqarib tashlanadi.
O’t o’chirgichni zaryadli massasi 10 kg, boshlang`ich ishchi bosimi 1,2 MPa, faoliyat davomiyligi 18- 20 s. Foydalaniladigan Harorat chegarasi +50°S.