Hayot faoliyati xavfsizligi baqida tushuncha

4.5. Mehnat muhofazasiga oid qoida va me'yorlarni buzganlik uchun javobgarlik Ma'lumki, ishlab chiqarish korxona rahbarlarini, ishchilami o'z ishlariga sovuqqonlik, loqaydlik bilan qarashlari oqibatida mehnat xavfsizligi tartib qoidalari buzilib, baxtsiz hodisalar ro'y beradi. Baxtsiz hodisaning og'ir-yengilligi va oqibatJariga qarab 4 xii javobgarlik choratadbirlari belgilangan: 1. Intizomiy javobgarlik. Bunda korxonada ishlab chiqilgan sog'lom va xavfsiz mehnat sharoitlarining buzilishi oqibatida ish rejasining buzilishiga, kasallik, baxtsiz hodisa, zaharlanish va boshqa salbiy hodisalar ro'y berishi mumkin. Ular uchun intizomiy javobgarlik ta'sis etilgan. Bu javobgarlik ishchilar uchun: ogohlantirish, xayfsan e'lon qilish, 3 oy muddat bilan past oylik yoki past lavozimli ishga o'tkazish, ishdan bo'shatish javobgarligi qo'llaniladi. Rahbar shaxslar uchun: ogohlantirish, hayfsan e'lon qilish, bir yilgacha lavozimni pasaytirish, ishdan bo'shatish javobgarligi qo'llaniladi. 2. Ma'muriy javobgarlik. Bunday javobgarlik asosan mansabdor shaxslarga nisbatan qo'l1aniladi va u 3 turda belgilanishi mumkin: - axloqiy xarakterdagi javobgarlik (ogohlantirish, tanbeh); - mablag' yoki pul undirish javobgarligi (jarima yaki musodara qilish); - shaxsiga taalluqli javobgarlik (vazifasidan chetlatish, axloq tuzatish ishlari, ma'muriy qamoq jazosi). 3. Jinoiy javobgarlik. Bunday javobgarlikka mehnat xavfsizligi qoidalarining qo'pol buzilishi natijasida og'ir jarohatlanish yoki bir necha kishining og'ir jarohatlanishi, yoki baxtsiz hodisa 0' lim bilan tugasa, qoidani buzishda ayblangan rahbar xodimlar tortiladilar. Jinoiy javobgarlik rahbar xodimni vazifasidan chetlashtirish yoki ma'lum muddatga ozodlikdan mahrum qilish bilan belgilanadi. 4. Moddiy javobgarlik. Mehnat xavfsizligi qoida va normalarini buzgan ishchi va xizmatchilar korxolla ko'rgan moddiy zarami qoplashga yo' naltirilgan javobgarlikdir. Moddiy javobgarlik chegaralangan yoki to'liq javobgarlik tartibida belgilanishi mumkin. Chegaralangan moddiy javobgarlikda korxonaga yetkazilgan zarar korxona rahbari buyrug'iga asosan ishchi va xizmatchining oyligidan undirib olinadi. Bunda aybdor shaxsning roziligi bilan oyligidan (uchdan biridan oshmaslik sharti bilan) 57 ushlab qoJinadi.To'Jiq moddiy javobgarlik jinoyat sodir bo'Jgan taqdirda va aybdor jinoiy ish qilgan bo'lsa, uni jinoiy javobgarlikka tortish biJan bir qatorda korxonaga keltirgan moddiy zararni ham to'Jiq qoplashga majbur qilinadi. Bunday javobgarlik qarorlarini tum an yoki shahar sud organlari chiqaradi. Bu holda korxona ma'muriyati tomonidan aybdorlik aybini tasdiqlovchi hujjatlar ko'rsatilishi shart hisoblanadi.

4.8. Ishlab chiqarish korxonalarida baxtsiz hodisa va kasb kasalliklarining kelib chiqishi Ma'iumki, ishlab chiqarish korxonalarida texnika xavfsizligi, sanoat sanitariyasi va yong'in xavfsizligi gaida, norma va yo'riqnomalarining buzilishi ishlovchilarning jarohatlanishiga, zaharlanishiga yaki kasb kasalliklariga olib keladi. Jumladan, shikastlanish, inson tanasining teri yoki boshqa qismlariga tashqi ta'sirlar: rnexanik, kimyoviy, issiqtik va elektr ta'sirida yuzaga keladigan talafotdir. Mas al an, uriHshi natijasida organizmning [at yeyishi, teri kesilishi, suyak sinishi, terining kuyishi, sovuq urishi, e1ektr toki urishi va boshqa inson faoliyatining buzilish holatlarini aytish mumkin. Jarohatlanish va baxtsiz hodisa 3 turga bo'lib baholanadi: J. Ishlab chiqarishda. ish joyida jarohatlanish. 2. Ish bilan bog'liq, lekin bevosita ishlab chiqarish bilan bog'lanmagan. 3. Isnlab chiqarish va ish bilan bog'lanmagan jarohatlanish. Birinchi turdagi jarohatlanishga ishchining ma'muriyat tomonidan buyurilgan islmi bajarish davomida ish joyida oladigan jarohati kiradi. Ikkinchi turdagi jarohatlanishga korxona ma'muriyati topshirig'i bilan boshqa joylarda ishlarni bajarganda oladigan jarohati kiradi (masalan, ishga borib-kelish vaqtida, xizmat safari vaqtida, boshqa obyektlardagi faoliyatda). Birinchi va ikkinchi turdagi jarohatlanishlarga (baxtsiz hodisalarga) ishab chiqarish bilan bog'liq bo'lsa, ma'muriyat ja.vobgar hisoblanadi va j arohatlanish vaqtida YO'qotilgan ish kunlari uchun haq to'lanadi. Agar ,iarohatlanish ishning mehnat xavfsizligi qoida va normalariga amal qilmasligi oqibatida kelib chiqqan bo'lsa, u holda ishchi ma'muriyat xodimi bilan javobgar hisoblanadi. Bunda moddiy to'lov ma'muriyat xodimi va ishchining aybdorlik darajasiga qarab belgilanadi. Uchinchi turdagi jarohatlanishga maishiy holatlarda, mast bo'lishi natijasida, davlat mulkini 0' g'irlash vaqtida, uy sharoitida vujudga kelgan jarohatlanishlar kiradi. Sanoat sanitariyasi normalarining buzilishi natijasida ishlab chiqarish zonalaridan ajralib chiqqan zararli omillar ta'sirida 63 ishchi zaharlanishi yoki kasb kasalligiga chalinishi mumkin. Kasbiy zaharlanish bir ish kunida yuz bersa, u o'tkir zaharlanish deyiladi. Agar odam tanasida uzoq muddat davomida zaharli moddalar yig'iisa, u surunkali zaharlanish deyiladi va u keJajakda kasb kasalliklariga oJib keJadi. Ishlab chiqarishda yuz beradigan jarohatlanishning, zaharlanishlaming sodir bo'lishiga (yoki kasb kasalligining kelib chiqishiga) sanoat korxonalarida yo' l qo'yilgan tashkiliy va texnik xatolar natijasi deb qaraladi. Shu sababli ishlab chiqarish korxonalarida yuz bergan har qanday baxtsiz hodisalar har tomonlama tekshiriladi va hisobga olinadi. Tekshirish va hisobga olish natijalariga qarab, kelajakda jarohatlanish, kasb kasalligini qaytarilmasligi uchun zarur bo'lgan chora-tadbirlar ko'riladi