Hayot faoliyati xavfsizligi baqida tushuncha

3.6. Ishlab chiqarisbdagi zaharli lDoddalarning inson orgaoizmiga ta'siri va ularga qarshi chora-tadbirlar Ma'lumotlarga garaganda hozirgi kunda dunyoda 5 mIn. dan ortiq kimyoviy moddalar ma'lum bo'lib, shulardan 600 mingga yagini ishlab chigarishlarda qo'llaniladi. Bu mahsulotlar bir qator korxonalarda xomashyo sifatida foydalanilsa, boshqa ishlab chiqarish tarmoqlarida yarim mahsulot, tayyor mahsulot, chigindi aralash mahsulotlar va boshga ko'rinishda qo'llaniladi. Lekin hamma kimyoviy moddalar zaharli xususiyatga ega bo'lib, ular inson organizmiga oz migdorda tushsa ham kimJ::,.oviy zaharlanishga, sog'ligning buzilishiga olib keladi. Bu moddalar qattig, suyuq, gaz yoki bug' holatlarda bo' lishi mumkin. Zaharli moddalar organizmga umumiy yoki mahalliy ta'sir qiJishi mumkin. Umumiy zaharlanishda zaharli moddalar gonga so'rilib ayrim organlar - asab, nafas olish, yurakqon tizimlarini ishdan chiqaradi. Mahalliy zaharlanishda ayrim to'gimalar - terining yallig'lanishi, kuyishi va boshqa salbiy oqibatlar yuz beradi. Zaharlanishning ikki shakli mavjud: a) o'tkir zaharlanish; b) surunkali zaharlanish. O'tkir zaharlanish qisqa muddatda yuz berib, katta hajmdagi tal afo1o i yuzaga keltiradi. Surunkali zaharlaninsh organizmga 02 miqdorda tushadigan zaharli moddalaming uzoq ta'siri natijasida ro 'y beradi. Zaharli moddalar quyidagi salbiy ogibatlarga sabab bo'ladi: - yuqori nafas yo'llarining izdan chigishi; - sil, buyrak yetishmovchiligi, yurak-qon tomirlar tizimi kasalliklarining avj olishi; - allergik (astma, ekzema) kasalliklarning yuzaga keltirishi; - mayib-majruhlikka olib kelishi; - o'sma kasalligining rivojJanishi va boshqalar. Zaharli moddalarning organizmga tushishi, nafas yo' li, teri goplamasi va oshgozon-ichak yo'!i orgali bo'lishi mumkin
3.7. Ishlab chiqarish binonalarini shamollatish Ishlab chiqarish binolarini normadagi ob-havo va sanitariya-gigiyena sharoitlari bilan ta'minlashda, ish jarayonida zararli va zaharli moddalar miqdorining chegaralangan darajada bo'lishida, mehnat unumdorligi va mehnat xavfsizligini oshirishda shamollatish muhim ahamiyatga ega. Shamollatish natijasida ishlab chiqarish binolaridagi iftoslangan o'ta qizigan, yoki sovigan havo toza, sovutilgan yoki qizdirilgan havo oqimi bilan to'xtovsiz almashtiriladi. Ishlab chiqarish binolarida havo tozabo'lishi uchun, avvalo, ishlayotgan apparat-uskunalar gennetik bo'lishi, yopiq holdagi jihozlardan foydalanish, bug' lanuvchi suyuqlik idishlari yuzasi hamda chang chiqargan joylari berk bo'lishi, shuningdek, changli materiallarni namlash va boshqa choralarni qo' llash talab etiladi. Binolami shamollatish 2 usulda: tabiiy va sun'iy (mexanik) amalga oshiriladi. Tabiiy shamollatish tashqaridagi va bino ichidagi havo haroratining farqiga qarab sodir bo' ladi. Sun'iy shamoHatish mexanik qurilmalar - shamollatgichlar va boshqa mosiamalar yordamida amalga oshiriladi. Shamollatish qurilrnalari havo oqimining yo' nalishiga qarab uzatuvchi yoki so'ruvchi holatda bo'lishi mumkin. Uzatuvchi shamollatishda toza havo tashqaridan binoning butun qismiga uzatilib taqsimlanadi, iftoslangan havo esa eshik, deraza va boshqa joylardan siqib chiqariladi.