Hayot faoliyati

Quturish 
– o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib markaziy nerv 
sistemasining 
zararlanishi bilan kechadi. 
Qo‘zg‘atuvchisi 
- 
virus bo‘lib, u quturgan hayvon so‘lagida 
bo‘ladi. Tashqi muhitda uzoq saqlana olmaydi. Virus 
zararsizlantiruvchi 
eritmalar ta’sirida 5-10 daqiqa, qaynatilganda 2 
daqiqa davomida halok bo‘ladi. Quritilganda va past haroratda 
uzoq vaqt tirik saqlanadi. 
Tarqalishi: 
Kirish o‘chog‘i bo‘lib, quturgan itlar, bo‘rilar, 
tulkilar, bo‘rsiqlar va boshqa hayvonlardir. Virus itning so‘lagida 
quturish belgilari ma’lum bo‘lishidan 7-10 kun ilgari paydo 
bo‘la boshlaydi. Odamga quturish virusi kasal hayvon (asosan 
it) tishlaganda yoki quturgan hayvonning so‘lagi teri yuzasiga 
tushganda yuqadi. 
Klinikasi: 
Yashirin davri 1-
2 oy davom etadi, ba’zan 2 
haftagacha qisqarishi yoki 1-yilgacha uzayishi mumkin. Kasallik 
kechishida 3 ta davr tafovut qilinadi: 1. Boshlang‘ich davri 2-3 

---

153 
kun davom etadi. Bemor uyqusi buzilib ishtihasi yo‘qoladi. 
Unda qo‘rquv hissi paydo bo‘ladi, kayfiyati o‘zgarib turadi. 
Davolash: 
Maxsus davolash usullari yo‘q. Bemorga tinch, 
shovqin-
surondan holi bo‘lgan sharoit yaratiladi. Bemor eshigi 
berk, qorong‘ilatilgan alohida xonada yotishi kerak. Unga 
uxlatadigan, 
yurakni tinchlanti
radigan va og‘riq qoldiradigan dorilar 
beriladi. 
Oldini olish: 
1. Daydi it va mushuklarni yo‘qotish. 
2. Xonada boqilayotgan itlar ro‘yxatga olinadi va quturishga 
qarshi emlanadi. 
3. It tishlagan taqdirda jarohat sovunlab yuviladi, atrofiga 
yodning spirtli 
eritmasi surtib qo‘yiladi, jarohat tikilmaydi. 
4. So‘ngra it tishlagan kishini tegishli travmatologiya 
punktiga yuboriladi. 
5. Oldini olish maqsadida birinchi galda bemorga quturishga 
qarshi immunoglobulin yuboriladi. Keyin esa maxsus sxema 
bo‘yicha quturishga qarshi vaksina bilan emlanadi. Emlashning 
dozasi, emlash muddati, jarohatning katta-kichikligi, chuqurligi 
va qayerga joylashganiga bog‘liq. Quturishga qarshi emlash 
166 
maxsus yo‘l-yo‘riqnomalarda ko‘rsatilgan qoidalarga qat’iy rioya 
qilgan holda amalga oshiriladi.