Хавфсизликни таъминлаш тамойиллари ва услубларини таҳлил қилиш

Хавфсизликни таъминлаш усуллари 3 хил турга бўлинади:
А - методи, гомосфера билан ноксосферани бир-биридан жой ёки вақт жиҳатидан ажратиш усули. Бу усул ишлаб чиқариш жараёнларини механизациялаштириш ва автоматлаштириш, жиҳозларни масофадан бошқариш, манипулятор ва роботларни қўллаш билан амалга оширилади.
Б - методи хавфсизлик принципларини қўллаб, хавфларни йўқ қилиш ва ноксосферани (ишлаб чиқариш муҳитини) нормаллаштириш, ҳамда ноксосфера тавсифларини инсон тавсифларига мослаштиришга асосланади. Бу усул инсонларни шовқин, чанг, газ, жароҳатланиш ва ҳоказо хавфли омиллардан ҳимоя қилишга қаратилган тадбирлар мажмуаси ҳамда қисман хавфсиз техникани яратиш билан амалга оширилади.
Агар А ва Б методларни қўллаш билан талаб қилинган хавфсизлик даражасига эришиш таъминланмаганда, В - метод қўлланилади.
В - методи тегишлича ҳимоя воситалари ёрдамида инсонларнинг ҳимояланиш хусусиятларини оширишга ҳамда инсонни ноксосферага мослаштиришга асосланган.
Бу усул касбий танлаш, ўқитиш, инструкциялар бериш, психологик таъсир қилиш ва шахсий ҳимоя воситаларини қўллаш билан амалга оширилади. В-методни амалга оширишда ноксосфера тавсифларини ўзгартириш учун ҳар хил воситалар қўлланилади.
Реал шароитларда юқорида келтирилган усулларнинг биттаси ёрдамида зарур хавфсизлик даражасини ҳар доим таъминлаш мумкин бўлмайди. Бундай ҳолатларда юқорида келтирилган усуллар мажмуасини қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади.
Фаолият хавфсизлигини таъминлаш воситалари
Ишловчиларга зарарли ва хавфли ишлаб чиқариш омилларининг таъсирини камайтириш ёки олдини олиш учун ҳимоя воситалари қўлланилади.
Ишловчиларнинг ҳимоя воситалари инсон организмига энг маъқул шароитларни яратиш ва қуйидагиларни таъминлаши лозим:
- иш зонасидан хавфли ва зарарли моддалар миқдорини камайтириш, уларнинг таъсирини узоқлаштириш ёки ҳайдаш; зарарли омиллар миқдорини белгиланган даражадаги санитар нормагача камайтириш; ишловчиларни қабул қилинган технологиялар ва иш шароитларида хамроҳ бўлган зарарли ва хавфли ишлаб чиқариш омилларидан ҳимоя қилиш; технологик жараён бузилганда пайдо бўладиган салбий омиллардан ҳимоя қилиш.
Ҳимоя воситаларини танлаш ҳар бир алоҳида ҳолатларда меҳнат хавфсизлиги талабларига асосан амалга оширилади.Хавфсизликни таъминлаш принциплари ва усулларини гавдалантиришда ҳар хил ҳимоя воситалари қўлланилади.
Ҳимоя воситаларининг қўлланилиш характери бўйича коллектив ҳимоя воситалари (КҲВ) ва шахсий ҳимоя воситаларига (ШҲВ) бўлинади. Ҳар бири вазифасига кўра синфларга бўлинади.
КҲВ зарарли ва хавфли омилларга боғлиқ ҳолда шовқиндан, титрашдан, электростатик зарядлардан ҳимоялаш воситаларига синфланади.
ШҲВ асосан ҳимояланадиган инсон аъзоси ёки аъзолар гуруҳига қараб: нафас аъзоларини, қўл, бош, бет (юзни), кўзни ва эшитиш аъзоларини ҳимоя қилиш воситаларига бўлинади.
КҲВ техник тайёрланишига қараб қуйидаги гуруҳларга бўлинади: тўсиқлар, блокировкалар, тормозлар, сақловчи мосламалар, ёруғлик ва овоз сигналлари, хавфсизлик асбоблари, сигнал ранглари, хавфсизлик белгилари, автоматик назорат қурилмалари, масофадан бошқариш воситалари, электр жиҳозларини ерга улаш ва ноллаш қурилмалари, шамоллатиш (вентиляция), ёритиш, иситиш, совутиш (кондиционерлаш), изоляциялаш, герметизациялаш воситалари киради.
Шахсий ҳимоя воситаларига гидроизоляция костюмлари, скафандрлар, противогазлар, респираторлар, пневмошлемлар, пневмомаскалар, ҳар хил турдаги махсус кийим ва пойафзаллар, тутгичлар, қўлқоплар, каскалар, шлемлар, шапкалар, шляпалар, шовқинга қарши шлемлар, қулоққа қўйгичлар (вкладишлар), ҳимоя кўзойнаклари, сақлагувчи белбоғлар, ҳимояловчи дерматологик (кремлар) воситалар ва бошқалар киради.