Hasharotlarning tropik adaptatsiyasi

MAVZU: Hasharotlarning trofik adaptatsiyasi

Hasharotlarning biofaktorning munosabat asoslarini oziqa yoki trofik munosabat bilan bog’liq tashkil etadi. Оziqaga bo’lgan talab fiziologik zaruriyati bo’lib, turli xil oziqa manbalaridan foydalanish turli moslamalarni vujudga keltiradi.

Og’iz apparati oziq xili va oziqlanish usuliga muvofiq har xil tuzilgan.

Og’iz apparat turlari:

1-So’ruvchi og’iz apparati ; 2-Sanchib so’ruvchi og’iz apparati;

3-Yalovchi og’iz apparati;

4-Kemiruvchi og’iz apparati;

5-Kemiruvch- so’ruvchi va boshqalar:

OG’IZ APPARATINING TUZILISH SXEMASI

Chigirtkaning og’iz apparati kemiruvchi tipda tuzilgan

Suvarakning og’iz teshigini old tomondan xitin qoplagichdan hosil bo’lgan yagona ustki lab plastinkasi yopib turadi

Beshiktebratarlar- og’iz organlari kemiruvchi tipda tuzilgan yirtqich hasharotlar

Ninachilar-yirik qadimgi hasharotlar. Og’iz organlari kemiruvchi tipda tuzilgan

Qandalalarning og’iz qismlari hayvonlar terisini yoki o’simlik po’stinini teshib, qonni yoki o’simlik shirasini so’rishga moslashgan

Kapalaklarning so’ruvchi og’iz organi suyuq nektar bilan oziqlanishga moslashgan

Kapalaklarning og’iz organlari so’ruvchi xartumdan iborat

Pardaqanotlilar og’iz apparati kemiruvchi yoki so’ruvchi tipda tuzilgan

Parda qanotlilar urg’ochilarida tuxum qo’yish organi darivojlangan, yuksak pardaqanotlilarda bu organ sanchuvchi nayzaga aylangan

Qo’ng’izlar og’iz opparati kemiruvchi tipda tuzilgan

Qo’ng’izlar orasida o’simlikxo’rlar, aralash oziqlanadigan tiplari va yirtqichlari bor

Qo’ng’izlarning tanasida sassiq hid tarqatadigan yoki zaharli moddalar ajratadigan bezlar bo’ladi

Hasharotlarning lichinka tiplari:

Hasharotlarning oziqa manbai har xil. Faqat o’simliklar bilan oziqlanadigan hasharotlar fitofaglar deb ataladi.

Faqat hayvonlar bilan oziqlanadigan hasharotlar zoofaglar deyiladi. Bular o’z navbatida yirtqichlar va parazitlarga bo’linadi.

Parazitchilarga esa yaydoqchilar ko’p ikki qanotlilar, tivitxo’rlar, bitlar va boshqalar kiradi. Chirigan o’simlik qoldiqlari bilan oziqlanadigan hasharotlar saprofaglar deyiladi.

O’limtiklar bilan oziqlanadiganlar nekrofaglar deb ataladi. Bularga tipik o’likxo’r qo’ng’iz va ba’zi bir pashshalarning lichinkalari kiradi.

Ko’pchilik o’simlikxo’r hasharotlar madaniy o’simlik bilan oziqlanadiganda o’simlikka turlicha zarar yetkazadi.

Bir xildagi oziq bilan oziqlanadigan hasharotlarga monofaglar deyiladi

Go’ng bilan ovqatlanadigan hasharotlar-kaprofaglar deb ataladi. Bularga go’ng qo’ng’izi, stafilindrlar, ba’zi bir pashshalar lichinkalari misol bo’ladi.

Har xil oziq bilan oziqlanadiganlar polifag deb ataladi.

Ovqatlanish zanjiri o’simlik yoki o’lik organik moddalardan boshlanadi va yirtqich hayvonlar yoki parazitlar bilan tugallanadi.

Ko’pchilik o’simlikxo’r hasharotlar madaniy o’simlik bilan oziqlanganda o’simlikka turlicha zarar yetkazadi.Bu zararlar turli xil usulda bo’ladi,jumladan o’simlik bilan ovqatlanish,to’qimalarda tuxum qo’yish va turli xil o’simlik bakterial,viruslik va zamburug’ kasalliklarini tarqatish yuqtirish orqali zarar yetkazadi.

Xasharotlarnig o’simlikka zarar yetkazish quyidagi tiplarga bo’linishi mumkin.

1.Hashorotlarning o’simlikka tayyorgarlik ko’rmasdan zarar yetkazish,ya’ni hasharot o’simlikning u yoki bu qismi bilan natural holatda oziqlanadi.Bu quyidagicha bo’ladi;1.Barg va uning qismlarini zararlash,bunda kemiruvchi hasharot bargning hamasini yeydi. Bularga chigirtkasimon ko’pchilik kapalaklar lichinkasi,arrakashlar va bazi bir qo’ng’izlar kiradi.

Zararkunanda o’simlikning oziqlanishi uchun oldindan tayyorgarlik ko’rib zararlash. 1.Saprafit ovqatlanish uchun mexanik tayyorgarlik bilan zararlash.Bularning olma kuyasi deb barg o’ramchisi,tillaqo’ng’iz lichinkalari o’simlik barglari bilan o’rab uyalar qurib o’simlikni zararlashi kiradi.

2.Tirik substratni ovqatlanish uchun fiziologik tayyorgarlik bilan zararlash.Bularga hasharot lichinkalari o’simlik tana,novda shoxlari,mevalari va barglarida to’qimalarning ovqatlanishi natijasida buzilishdan hosil bo’lgan tuganak shishachalariga aytiladi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT