Harorat o’lchash haqida umumiy ma’lumotlar. Harorat o’lchash qurilmalari va ularning elementlari. Reja: Harorat haqidagi ma’lumotlar

Harorat shkalasining tenglamasi: () (3) bu yerda, t' va t" - moddaning tayanch nuqtalari (760 mm sim. ust. bosimida va og‘irlik kuchining 980, 665 sm/s2 tezlanishida muzning erish va suvning qaynash haroratlari); υ' va υ'' - t', t" haroratlardagi moddaning (suyuqlikning) hajmi; υ - t haroratdagi moddaning (suyuqlikning) hajmi. Tabiatda hajmiy kengayishi va harorati chiziqli bog‘langan suyuqliklar bo‘lmaydi. Shuning uchun, haroratlarning ko‘rsatishi termometrga solinadigan moddaning (simob, spirt va boshqalar) tabiatiga bog‘liq.

Suvning uchlanma nuqtasi - suvning qattiq, suyuq va gaz fazalaridagi holatlarining termodinamik mutanosiblashgan nuqtasi termodinamik haroratning asosiy tayanch nuqtasi bo'lib, uning qiymati 273.16 K ga (aniq) teng. Suvning uchlanma nuqtasi germetik idishdagi muz ustidagi suv va uning ham ustidagi suv bug'lari yordamnida aniqlanadi. Suvning uchlanma nuqtasi harorati idishdagi muz, suv va suv bug'ining massa ulushlari miqdorlariga bog'liq bo'lmaydi. Suvning uchlanma nuqtasi termodinamik haroratini uzoq vaqt saqlash va uni o'ta yuqori aniqlikda qaytadan keltirib chiqarish mumkin. Bu keltirib chiqarishdagi xatolik 10-4 dan 10-2 atrofida bo'ladi. Harorat shkalalarining boshqa hech qaysi tayanch nuqtasi bunday yaxshi keltirib chiqarish sifatiga ega emas. Ya'ni, suvning muzlashi haroratining o'lchashdagi xatolik 0.0002-0.0001 0C ni, suvning qaynashini o'lchashdagi xatolik esa, 0.002-0.01 0C ni, suvning uchlanma nuqtasi termodinamik haroratini o'lchashdagi xatolik esa 0.0001 0C ni tashlik qiladi.

Fan va texnikaning rivojlanishi bilan termometrga solinadigan moddaning bironta xususiyati bilan bog‘lanmagan yagona harorat shkalasini yaratish zarurati paydo bo‘ladi. 1848 yilda ingliz fizigi Kelvin termodinamikaning ikkinchi qonuni asosida yangi harorat shkalasini tuzishni taklif qildi. Termodinamik haroratlar shkalasining tenglamasi: % (4) bu yerda, Q100 va Q0 - suvning qaynash va muzning erish haroratlariga mos issiqlik miqdorlari; Q –T haroratga mos issiqlik miqdori.