Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

ijtimoiy foydali maqsadga 

yo‘naltirilganligidir. Xususan, JK 41-moddasi 1-qismiga

  asosan, 

«Ijtimoiy foydali maqsadga erishish uchun kasb yoki xo‘jalik faoliyatiga 

bog‘liq asosli tavakkalchilik qilib, huquqlar va qonun bilan 

qo‘riqlanadigan manfaatlarga zarar yetkazish jinoyat deb topilmaydi». Bu 

shuni anglatadiki, tavakkalchilik jamiyat va davlat uchun manfaat 

keltiruvchi natijalarga erishishga qaratilgan bo‘ladi. Bunda shuni e’tiborga 

olish lozimki, tavakkal qilib sodir etilgan harakatlardan hosil bo‘lgan 

ijobiy natija sezilarli suratda ushbu harakatlar tufayli yuzaga kelgan salbiy 

oqibatlardan ustun bo‘lishi kerak. Xususan, tavakkal qilib sodir etilgan 

harakatning ijtimoiy foydali maqsadi, insonlar hayoti va sog‘lig‘ini asrab 

qolishi, ish mahsuldorligini sezilarli sur’atda oshiruvchi yangi texnika yoki 

texnologiyani kashf etish, rivojlanish sur’atlarini keskin tarzda oshiruvchi 

yangi fizik qonunlarni va kimyoviy elementlarni topish va hokazolarni 

qamrab oladi. 

Shaxsiy maqsadlarga yo‘naltirilgan tavakkalchilik asosli deb 

hisoblanmaydi. Ayni paytda, shaxsiy maqsadlarni shaxsiy motiv 

(sabab)lardan farqlash darkor. Ushbu talab qo‘yilishiga sabab –shaxsiy 

motivlarning shaxsiy maqsadlarga mos kelmasligidir. Chunki, motiv u 

yoki bu qilmish sodir etish istagini tug‘diruvchi sababdir. Shu sababli 

shaxsiy motiv ijtimoiy foydali maqsadga qaratilgan bo‘lishi ham mumkin. 

Masalan, olqishlarga sazovor bo‘lish uchun shaxsni o‘limdan qutqarish. 

Shuni nazarda tutish lozimki, ijtimoiy foydali maqsad qilmishni kasb 

yoki xo‘jalik  faoliyati bilan bog‘liq tavakkalchilik sifatida kvalifikatsiya 

qilish, unga to‘g‘ri huquqiy baho berish hamda jinoiy javobgarlik 

masalasini hal qilish uchun muhimdir (basharti subyekt  jinoiy 

javobgarlikka tortilgan bo‘lsa). 

«Agar sodir etilgan harakat zamonaviy ilmiy-texnika bilimlari va 

tajribalariga muvofiq kelgan, qo‘yilgan maqsadga esa, tavakkal qilmay 

erishishning iloji bo‘lmagan hamda shaxs huquqlar va qonun bilan 

qo‘riqlanadigan manfaatlarga zarar yetkazilishining oldini olish uchun 

432 

 

---

tegishli choralarni ko‘rgan bo‘lsa, bunday tavakkalchilik asosli deb 

topiladi»