Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Jinoyatlarning ideal majmui

  –  bir necha jinoyatlarning konstruktiv 

tarkibiy qismi bo‘lib, bunda bir qilmish bilan bir vaqtning o‘zida ikki yoki 

undan ortiq jinoyatlar sodir etiladi, aniqroq qilib aytganda, ikki yoki undan 

ortiq jinoiy oqibatlar yuzaga keladi. Bunda shaxs bir harakat bilan ikkita 

jinoyat sodir etayotganligi haqida gapirish o‘rinlidir. Masalan, shaxs o‘ch 

olish maqsadida qo‘shnisining uyiga uning mulkini nobud qilish va 

qarindoshlarini hayotdan mahrum etish yoki ularga og‘ir tan jarohati 

yetkazish  niyatida  o‘t qo‘yadi. Bunday holda shaxs ikki jinoyat sodir 

etmoqda:  o‘zganing mulkini yo‘q qilayapti (JK 173-moddasi) va odam 

o‘ldirmoqda (JK 97-moddasi) yoki og‘ir tan jarohati yetkazayotir (JK 104-

moddasi).  

Sud-tergov amaliyotida jinoyatlar majmuining mazkur turi jinoyat 

ideal majmuiga qaraganda ko‘proq uchraydi.  

Jinoyatlar ideal majmuida sodir etilgan jinoyatlarni kvalifikatsiya 

qilish jinoyatlar real majmuidagiga qaraganda murakkabroqdir.  

1

 

Қаранг:  Ўзбекистон  Республикаси  Олий  суди  Пленумининг  2004  йил  24  сентябрдаги  «Қасддан  одам 

ўлдиришга  оид  ишлар  бўйича  суд  амалиёти  тўғрисида»ги  13-сонли  қарори,  16-банд,  2-хатбоши  //  Тўплам,  2-

жилд. – 198-б. 

362 

 

                                                           

---

Jinoyatlar ideal majmui qonun chiqaruvchi tomonidan maxsus 

normalarda inobatga olinmagan hollarda sodir etilgan qilmish JK maxsus 

qismining bir necha moddalari bo‘yicha kvalifikatsiya qilinadi. Yuqorida 

keltirilgan misol aynan qonun chiqaruvchi tomonidan inobatga olinmagan 

jinoyatlar ideal majmui hisoblanadi. Qonun chiqaruvchi tomonidan 

jinoyatlar ideal majmui maxsus normada inobatga olingan hollarda sodir 

etilgan qilmish JK Maxsus qismining faqat shu normasi bo‘yicha 

kvalifikatsiya qilinadi.  

Qonun chiqaruvchi tomonidan maxsus normada inobatga olingan 

jinoyat ideal majmuiga JK 102-moddasi bo‘yicha ehtiyotsizlik natijasida 

odam  o‘ldirish belgilari bo‘yicha qo‘shimcha kvalifikatsiya qilishni talab 

etuvchi  o‘limga olib kelganlik fakti mavjud bo‘lishiga qaramay, JK 104-

moddasi 3-qismining «d» bandi bilan qamrab olingan jabrlanuvchining 

o‘limiga olib kelgan qasddan tanaga og‘ir shikast yetkazish  misol bo‘la 

oladi. Jabrlanuvchiga tanosil kasalligini yuqtirish bilan birga ro‘y bergan 

va JK 118-moddasi 3-qismining «d» bandi bilan qamrab olingan holda 

nomusga tegishni (og‘ir oqibatlarga olib kelgan nomusga tegish) ham 

shunga o‘xshash misol sifatida keltirib o‘tish mumkin.  

Xuddi shunday, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 

rahbariy tushuntirishlariga ko‘ra, «agar jinoyatlardan biri boshqasini sodir 

etish vositasi yoki usuli bo‘lib, har ikkala jinoyat belgilari Jinoyat kodeksi 

tegishli moddasi dispozitsiyasida ko‘rsatilgan bo‘lsa, qilmish Jinoyat 

kodeksining faqat og‘irroq jinoyat uchun javobgarlik belgilovchi bitta 

moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi kerak. Bunda qilmishni yengilroq 

jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi modda bilan qo‘shimcha 

kvalifikatsiya qilish talab etilmaydi (masalan, xizmat mavqeidan 

foydalangan holda bojxona to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzish faqat JK 

182-moddasi ikkinchi qismi «g» bandi bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi 

lozim)»

1

.  

«Agar qonunning bitta normasida jinoyat natijasida kelib chiqadigan 

turli ijtimoiy-xavfli oqibatlar nazarda tutilmagan bo‘lsa, qilmish jinoyatlar 

1 

Қаранг: Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2008 йил 15 майдаги «Бир неча жиноят содир 

этилганда  қилмишни  квалификация  қилишга  доир  масалалар  тўғрисида»ги  13-сонли  қарори, 

10-

банд //Тўплам, 2008 й., 3-сон. – 14-б.

 

363 

 

                                                           

---

majmui sifatida Jinoyat kodeksining bevosita har bir obyektga ziyon 

yetkazilishi uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi tegishli moddalari bilan 

kvalifikatsiya qilinishi kerak»

1

.  

«Amaldagi qonunlarga muvofiq savdo faoliyatining ayrim turlari bilan 

shug‘ullanish uchun maxsus ruxsatnoma (litsenziya) talab qilinadi. Bunday 

ruxsatnomaning yo‘qligi Jinoyat kodeksining 190-moddasi bo‘yicha 

javobgarlikni yuzaga keltiradi. 

Agar bunda aybdorning savdo faoliyatini faqat  ruxsatnoma 

(litsenziya)siz amalga oshiribgina qolmay, balki ro‘yxatdan o‘tishdan ham 

bo‘yin tovlaganligi aniqlansa, uning harakatlari Jinoyat kodeksining 188- 

va 190-moddalari majmui bilan kvalifikatsiya qilinmog‘i lozim»

2

.  

Jinoyatlarning ideal majmuini