Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

to‘g‘ri

  yoki 

egri 

qasd 

bilan xarakterlanadi. Bajaruvchi boshqa ishtirokchilar bilan 

birgalikda  o‘zi sodir etayotgan harakatlarining ijtimoiy xavfli xarakterini 

anglaydi, ular uchun umumiy, yagona oqibat yuzaga kelishi mumkinligi 

yoki muqarrarligini oldindan ko‘ra biladi va shu  oqibatining yuzaga 

kelishini istaydi yoki ongli ravishda shunga yo‘l qo‘yadi. 

Jinoyat tashkilotchisi

  –  jinoyat ishtirokchilari ichida eng xavfli 

kishidir. U, odatda, jinoyat tashabbuskori bo‘ladi, muayyan jinoyatni sodir 

etish «g‘oya»si unga tegishli bo‘ladi, shundan so‘ng u amalga oshirgan 

barcha  narsa (ishtirokchilarni izlab topish va birlashtirish, jinoyat sodir 

etish rejasini ishlab chiqish va ishtirokchilar harakatini uning ijrosiga 

yo‘naltirish, zaruriyatga ko‘ra ishtirokchilar harakatlarini 

muvofiqlashtirish hamda to‘g‘irlash  va h.k.) jinoiy qasdni bajarishga 

yo‘naltirilgan bo‘ladi. 

Shu  o‘rinda yodda tutish lozimki, jinoyatni sodir etishda tashabbus 

faqat tashkilotchiga tegishli bo‘lmasligi ham mumkin. G‘ayriijtimoiy 

kayfiyatdagi shaxslar guruhi mavjud muayyan sharoitlarda, jinoyat 

bajaruvchilaridan biri ham tashabbuskor bo‘lib, uning roli jinoyatni sodir 

etish haqida fikr bildirishda ifodalanadi. Sud amaliyotida shunday 

«tashabbus» namoyon bo‘lishiga, masalan, bir guruh shaxslar tomonidan 

bezorilik, nomusga tegish va hokazo jinoyatlarda duch kelish mumkin. 

300 

 

---

Jinoyat tashabbuskori dalolatchi bo‘lishi ham mumkin. Uning roli 

jinoyat bajaruvchisida yoki boshqa ishtirokchilarda jinoyat sodir etishga 

qasd tug‘dirishda mujassamlashadi. Dalolatchi undan nariga bormaydi. 

Agar u ishtirokchilarni birlashtirish, ularga jinoyat sodir etish rejasini 

tayyorlash uchun harakatlar qilsa, ishtirokchilar faoliyatiga rahbarlik qilsa, 

u tashkilotchiga aylanadi.