Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

subyekt  tomoni 

aybdorning jinoyat qonunida 

jinoyat sifatida nazarda tutilgan, aybdor o‘zi sodir etgan ijtimoiy xavfli 

qilmishiga nisbatan bo‘lgan ruhiy munosabati bo‘lib, uning aybi, motivi, 

maqsadi va his-tuyg‘usini ifodalaydi. 

 

Jinoyatning  subyekt  tomonini va uning ayrim belgilarini to‘g‘ri 

aniqlash tergov va sud amaliyotida ancha qiyinchiliklarni keltirib chiqarib, 

bu ko‘p hollarda sodir qilingan qilmishni kvalifikatsiya qilishda xatolarga 

olib keladi. 

Jinoyat tarkibining elementi sifatida subyekt  tomon intellektual, 

irodaviy, his-tuyg‘u holati kabi turli vaqtlarda qilmishning o‘ziga bog‘liq 

holatlar va bir vaqtning o‘zida yoki kelajakda yuz beradigan holatlarda 

ifodalanadi. 

Shu bilan birga jinoyat qonunchiligi, eng muhim voqea-hodisa sifatida 

subyekt  tomonni ifodalovchi va jinoyatni kvalifikatsiya qilishda va jazo 

tayinlashda jinoyat-huquqiy ahamiyatga egaligini ko‘rsatadi. 

Jinoyat qonunchiligida aybdorning o‘z qilmishiga bo‘lgan ruhiy 

munosabati xarakteriga ko‘ra, jinoyat tarkibining subyekt  tomoni  o‘z 

ichiga ayb, motiv, maqsad va his-tuyg‘u kabi belgilarni oladi. 

176 

 

---

Ayb 

– bu barcha turdagi jinoyat tarkibi subyekt tomonining majburiy 

belgisi hisoblanadi. Ayb, shaxsning o‘zi sodir etgan ijtimoiy xavfli 

qilmishi (harakat yoki harakatsizligi)ga nisbatan ruhiy munosabatida va 

ushbu ijtimoiy xavfli qilmish natijasida kelib chiqqan oqibatida ko‘rinadi. 

Ayb qasd yoki ehtiyotsizlik shaklida bo‘lishi mumkin.