Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

obyektiv tomoni 

–  tajovuzning ijtimoiy xavflilik 

darajasini ifodalaydigan, jinoyat qonuni bilan qo‘riqlanadigan  obyektga 

qarshi qaratilgan ijtimoiy xavfli tajovuzning tashqi holatini xarakterlovchi 

obyektiv, ijtimoiy va yuridik ahamiyatga ega bo‘lgan belgilar yig‘indisidir. 

 

Jinoyat  obyektiv tomonining birinchi navbatdagi ahamiyati shundan 

iboratki, uni to‘g‘ri aniqlash ijtimoiy xavfli qilmishni to‘g‘ri kvalifikatsiya 

qilishning garovidir. Ta’kidlash joizki, JK Maxsus qismi moddalari 

dispozitsiyalarida jinoyat tarkibida boshqa elementlarga nisbatan obyektiv 

tomonning belgilari ko‘proq ifodalangan bo‘ladi. Bu belgilar jinoyatlarni 

157 

 

---

bir-biridan farqlash, buning natijasi sifatida jinoyatlarni kvalifikatsiya 

qilish mezoni hisoblanadi. Bir vaqtning o‘zida bitta obyektga qaratilgan bir 

xil ayb shakllariga ega bo‘lgan qilmishlarni chegaralashda obyektiv tomon 

muhim rol o‘ynaydi. Masalan, bir vaqtning o‘zida bitta obyektga 

qaratilgan, qasddan sodir etiladigan, g‘arazli niyatlarda amalga 

oshiriladigan va umumiy subyektga ega bo‘lgan mulkni talon-toroj qilish 

jinoyatlarini farqlash JK Maxsus qismi moddalarida turli xil tarzda 

ifodalangan obyektiv tomonning belgilari orqali amalga oshiriladi. 

Obyektiv tomonni tahlil qilish bir qator hollarda qo‘shimcha obyektni 

aniqlashga imkon beradi (masalan, JK 164-moddasining dispozitsiyasi 

fuqarolarning hayoti yoki sog‘liqi xavfsizligini ta’minlovchi ijtimoiy 

munosabat shakli sifatida qo‘shimcha obyektni aniqlash imkonini beradi). 

Shuningdek,  obyektiv tomonning alohida belgilari qonun chiqaruvchi 

tomonidan kvalifikatsiyalovchi belgi sifatida ifodalanadi (masalan, jinoyat 

sodir etish usuli va vositasi). 

Tuzilishi jihatidan obyektiv tomonning zaruriy va fakultativ belgilari 

mavjud. Bunda zaruriy va fakultativ belgilar moddiy va formal tarkibli 

jinoyatlar bilan bevosita bog‘liq bo‘ladi. 

(Bu to‘g‘risida mazkur tom IV bobining «Jinoyat tarkibining tuzilishi. 

Jinoyat tarkibining zaruriy va fakultativ belgilari» deb nomlanuvchi 3-§ ga 

qarang.)