|
birinchidan,
Prezident bo’lib saylangan shaxsning dasturi umumxalq
saylovlari orqali qo’llab-quvvatlangani uchun u ijroiya hokimiyat
organlarini tuzishda muayyan vakolatlarga ega bo’lishi kerak. Chunki uning
dasturini bajarish, asosan, ijro etuvchi hokimiyat organlari zimmasiga
tushadi, ularni tuzishda Prezidentning vakolatlari juda muhim o’rin tutadi;
–
ikkinchidan,
O’zbekiston Respublikasi konstitutsiyaviy tuzumining
asoslaridan biri bo’lmish hokimiyatlarning bo’linishi prinsipi
davlatningbiror-bir organini faqat bir hokimiyat tarmog’i tomonidan
tuzilishini istisno qiladi. Shuning uchun davlat hokimiyatining markaziy
organlarini
tuzishga ham Prezident, ham Oliy Majlis jalb qilingan. Bunga ikki yo’l
bilan erishiladi: yoki Prezident muayyan mansabdor shaxslarni tayinlaydi,
Oliy Majlis esa tasdiqlaydi yoxud Oliy Majlis tayinlaydi, nomzodni esa
Prezident taqdim etadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 28-dekabrdagi
Oliy Majlisga Murojaatnomasida, hukumat a’zolari parlament oldida
mas’uliyatni yetarli darajada his etayotgani yo’q. Shu munosabat bilan
Vazirlar Mahkamasi a’zolarini Oliy Majlis tomonidan tasdiqlash
amaliyotini kiritish taklif etildi
2
.
Shundan kelib chiqib,2019-yil 5-martdagi “Hukumatni
shakllantirish tartibi demokratlashtirilishi va uning mas’uliyati
kuchaytirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim
qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi
qonun qabul qilinishi natijasida O‘zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasining (79, 93,98–moddalari)ga o‘zgartirish va qo‘shimchalar
kiritildi.
Х
ususan, Konstitutsiyaning 93-moddasi, birinchi qismining
11- bandi quyidagi tahrirda bayon etildi: “O‘zbekiston Respublikasi Bosh
vazirining O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik
palatasi ma’qullaganidan keyin kiritilgan taqdimiga binoan O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zolarini tasdiqlaydi va lavozimlaridan
ozod qiladi”.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti O’zbekiston Respublikasi Bosh
prokurori va Hisob palatasi Raisini tayinlaydi va ularni lavozimidan ozod
qiladi, keyinchalik bu masalalarni O’zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisining Senati tasdig’iga kiritadi. Shuningdek, Prezident Bosh
vazirning taqdimiga muvofiq viloyatlar hokimlarini va Toshkent shahar
2
Қаранг
:
Халқ
сўзи
. 2018
йил
28
декабрь
.
516
hokimini tayinlaydi va lavozimidan ozod etadi, keyinchalik bu masalalarni
tegishlixalq deputatlari Kengashlarining tasdig’iga kiritadi. Prezident
o’z qarori bilan Konstitutsiyani, qonunlarni buzgan yoki o’z sha’ni va
qadr-qimmatiga dog’ tushiradigan xatti-harakat sodir etgan tuman va shahar
hokimlarini lavozimidan ozod etishga haqli.
Davlat xavfsizlik xizmati borasida Prezident Davlat xavfsizlik
xizmati raisini tayinlaydi va lavozimidan ozod etadi, keyinchalik shu
masalalarga doir farmonlarni O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining
Senati tasdig’iga kiritadi.
Sud hokimiyati organlariga kelganda, shuni aytish mumkinki,Prezident
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatiga
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi, O’zbekiston Respublikasi
Oliy sudi tarkiblariga, shuningdek, O’zbekiston Respublikasi Sudyalar
oliy kengashining raisi nomzodlarini taqdim etadi. Shuningdek,
O’zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashining taqdimiga binoan
viloyatlar va Toshkent shahar sudlari raislari va rais o’rinbosarlarini,
O’zbekiston Respublikasi Harbiy sudi raisini tayinlaydi va lavozimlaridan
ozod etadi; O’zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashining
a’zolarini qonunga muvofiq tasdiqlaydi
1
.
Sud
hokimiyatining
chinakam mustaqilligini ta’minlash
maqsadida sudyalikka nomzodlarni tanlash va tayinlash tizimini yanada
takomillashtirish maqsadida, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti
tomonidan 2018-yil Oliy Majlisga Murojaatnomada, Sudyalar
korpusini shakllantirish tizimini sud hokimiyatining mustaqilligi
prinsipiga to’liq moslashtirish, bu jarayonda keng jamoatchilik
ishtirokini ta’minlash zarurligi, buning uchun tuman, shahar va viloyat
sudi sudyalarini tanlash va tayinlash vazifasini Sudyalar oliy kengashi
to’liq o’z zimmasiga olishi maqsadga muvofiqligi ta’kidlab o’tildi
2
.
Faqat ijroiya hokimiyat organlarini tuzishdagina emas, balki ularning
faoliyati bilan bog’liq sohada ham Prezidentga katta vakolatlar berilgan.
Agar respublika boshqaruv organlarining, shuningdek, hokimlarning qabul
qilgan hujjatlari Konstitutsiya va qonunlarga, O’zbekiston Respublikasining
xalqaro majburiyatlariga zid bo’lsa yoki ular inson va fuqaroning huquq va
erkinliklarini poymol qilsa,ushbu masala tegishli sudda hal qilinmaguniga
qadar Prezident bu hujjatlarni to’xtatish yoki bekor qilishgahaqlidir.
1
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
.
Т
.: “
Ўзбекистон
”, 2018. –
Б
.47.
2
Қаранг
:
Халқ
сўзи
. 2018
йил
28
декабрь
.
517
Do'stlaringiz bilan baham: |
