Harakatning muskulli va muskulsiz formalari Reja

6SO₂ + 6N₂O  S₆N₁₂O₆ + 6O₂
Fotosintez - erkin energiyaning tashqi manba hisobiga to’planishiga olib keladigan, o’simliklar va barcha geterotrof organizmlar mavjudligini ta’minlovchi yagona biologik jarayondir. Fotosintez natijasida, o’simliklar har yili 4*10⁷ t organik modda sintezlab, 200 mlrd tonna erkin O₂ ajralib chiqadi. Fotosintez atmosferada SO₂ kontsentratsiyasining oshib “parnik effektini” keltirib chiqarishiga to’sqinlik qiladi. Fotosintez maxsulotlarida mujassamlangan erkin energiya, insoniyatning energiyaga bo’lgan extiyojini ta’minlovchi asosiy manbadir. Fotosintezda boshlang’ich fotofizikaviy hamda fotokimyoviy bosqichlarning yuksak (taxminan 95%) effektivligiga qaramay, quyosh energiyasining hosilga o’tadigan qismi 1-2 % dan oshmaydi. Bunday past effektivlik- yorug’likning to’la yutilmasligi hamda biokimyoviy va fiziologik darajalarda mavjud cheklanishlar bilan shartlangan.
11.3. Fotoqo’zg’aluvchanlik energiyasidan foydalanish yo’llari
Fototaksis (taxis - joylanish) - taksis hodisalarining bir turi bo’lib (termo-, xemo-, gidrotaksis va xokazo), erkin holatdagi biologik ob’ektning yorug’lik ta’siridan kelib chiqadigan, muayyan yo’nalishli harakatidan iborat. Boshqa xil taksislar singari, fototaksislar ham ob’ektning yorug’lik manbai tomon (ijobiy) yoki unga teskari (salbiy) yunalishdagi harakatini belgilovchi, topotaksislar hamda maydon yoritilganligiga javoban ob’ektning siljishini belgilovchi fototaksislarga bo’linadi. Fototaksislar sodda hayvonlar, chuvalchanglar, bakteriyalar, suv utlari hamda ba’zi bir hujayra ichidagi organoidlar uchun xarakterlidir. Fototaksis ta’sir spektrlarini o’rganish orqali qayd etilganki, xlorofill, fikotsianin va fikoeritrin - suv o’tlari hamda sodda hayvonlarda, bakterioxlorofill - bakteriyalarda, fitoxrom - xloroplastlarda fototaksisni ta’minlovchi pigmentlardir. Ko’p hollarda shu xildagi pigment sifatida xromoproteid ishlaydi. Sodda organizmlarning fototaksisi, har xil pigmentlar ishtiroki bilan shartlangan ham bo’lishi mumkin. Fototaksik javob birlamchi fotokimyoviy mahsulotlar fotooksidlanish reaktsiyasining natijasida emas, balki ATF-aza aktivligining oshirilishi natijasida amalga oshadi. Fototaksis fotosintez bilan aloqador hisoblanadi.