|
BOSHLANGʼICH TAʼLIM SIFATINI OSHIRISHDA INTERFAOL
USULLARDAN FOYDALANISHNING SAMARADORLIGI
Taянч сўзлар:
бошланғич таълим, интерфаол метод, самарадорлик, таълим жараёни, уму
-
мий ва хусусий жиҳатлар, методлар.
Ключевые слова:
начальное образование, интерактивный метод, эффективность, учебный
процесс, общие и частные аспекты, методы.
Key words:
primary education, interactive method, efficiency, educational process, general and
particular aspects, methods.
“…Umumta’lim maktablaridagi ta’lim sifati poytaxtda ham, olis qishloqlarda ham
yuqori bo‘lishi shart. Buning uchun chekka hududlarda maktablarni malakali kadrlar bilan
ta’minlash, ta’lim sifatini yaxshilash bo‘yicha alohida dastur amalga oshiriladi…”-deb
Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev ta’lim sifatiga alohida e’tibor berdi.
Hozirgi kunda taʼlim sifatini oshirishda interfaol usullardan foydalanishning
samaradorligini oshirish,ta’lim jarayoniga innovatsion yondashuv, darslarda pedagogik
va axborot texnologiyalaridan foydalanish va ularni oquv jarayoniga qo’llash yo’llarini
ishlab chiqish dolzarb masalalardan biriga aylanib qoldi. Shunga binoan o’qituvchi har bir
akademik soatni kelajak avlod uchun ahamiyatini chuqur anglab, kreativ yondashgan holda
tashkillashi lozim.
“…Bugungi kunda «Farzandlarimiz bizdan ko‘ra kuchli, bilimli, dono va albatta
baxtli bo‘lishlari shart!» degan hayotiy da’vat har birimizning, ota-onalar va keng
jamoatchilikning ongi va qalbidan mustahkam o‘rin egallagan…”
МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
138
Taʼlim jarayonining sifati, tarkibidagi umumiy va xususiy jihatlarni, ularning oʼzaro bir-
birini toʼldirishi va boyitib borishi muhim masalalardan hisoblanadi. Shu – nuqtai nazardan
kelib chiqib, boshlangʼich taʼlimda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan va interfaol
metodlardan foydalanishning ahamiyati asoslab oʼtish joizdir. Аvvalo interfaol metod
tushunchasi haqida toʼxtalib oʼtamiz.
Interfaol metodlar – oʼquvchilarning oʼzaro muloqati va oʼzaro taʼsiri natijasida dars
jarayonini amalga oshiruvchi usullar yigʼindisidir. “Interaktiv” tushunchasi inglizcha
soʼzdan olingan boʼlib, inter – bu “oʼzaro”, akt – “harakat, taʼsir, faollik” maʼnolarini
bildiradi. Interfaol metodlar orqali tashkil etilgan darslar oʼquvchilarni ijodiy fikrlashga,
olingan axborotlarni faollikda hal etishga, masalalar yechimini topishga, hamkorlikda ish
yuritishga, fikrlarini yozma yoki ogʼzaki bayon etishga chorlaydi.
Interfaollik – oʼqituvchi va oʼquvchilar faoliyatida sodir boʼladi. Boshlangʼich taʼlimda
interfaol metodlardan foydalanishning bosh maqsadi taʼlim jarayoni uchun qulay sharoit va
vaziyatlar yaratish orqali oʼquvchilarning ijodiy, faol, erkin fikrlashi uchun muhit yaratib
berishdan iboratdir. Boshlangʼich taʼlimda interfaol metodlarni qoʼllashda oʼqituvchining
oʼrni beqiyosdir. Oʼqituvchi interfaol metodlarni tanlashda quyidagilarga eʼtibor qaratish
lozim:
– oʼqitish usullarining chambarchas bogʼliq boʼlishiga;
– maqsadga erishishda oʼqituvchi va oʼquvchi oʼz aksini topishi shart ekanligiga;
– oʼquvchilarning individual psixologik xususiyatlariga;
– berilayotgan maʼlumotlarning izchilligiga va tizimligiga.
Hozirgi kunda boshlangʼich taʼlimda keng qoʼllanilayotgan interfaol metodlar taʼlim
sifatini oshirishga xizmat qilmoqda. Bular: “Klaster”, “BBB”, “Аqliy hujum”, “FSMU”,
“Bumerang”, “Muloqat treningi”, “Blits- oʼyin”, “Dumaloq stol”, “Zanjir”, “Munozara”,
“Аkvarium”, “Charxpalak” va kichik guruhlarda ishlash metodlaridir.
Boshlangʼich taʼlimda ushbu metodlar qoʼllanilganda:
– muayyan nazariy bilimlarni puxta oʼzlashtirilishiga;
– vaqtdan unumli foydalanishiga;
– oʼquvchining erkin fikrlashi shakllanishiga;
– dars jarayonida oʼquvchilarning faol ishtirok etishiga;
– oʼzgalar fikrini tinglay olishiga;
– bildirilgan fikrlardan xulosa chiqarish koʼnikmasi shakllanishiga ;
– oʼquvchining kreativ xususiyatlarini shakllanishiga olib keladi
Yaqin yillargacha darslar faqat anʼanaviy tarzda oʼtib kelingan. Bu esa oʼqituvchini
faollashtirib, oʼquvchini passivlashishiga sabab boʼladi. Toʼgʼrirogʼi, oʼquvchiga erkin
ishlash uchun imkon bermaydi. Noanʼanaviy yoʼlda oʼtilganda esa, oʼquvchi oʼz ustida
ishlashga, shaxsiy “Men” ni his qilishiga va oʼz imkoniyatlarini butun sinf jamoasi oldida
koʼrsatishga majbur boʼladi. Shunday oʼqituvchi va oʼquvchi faoliyatini yengillashtiruvchi
interfaol usullardan biri “Zinama-zina” usulidir.
Ushbu usulning oʼziga xos qulaylik taraflari mavjud boʼlib, unda hajm jihatdan
katta materialni tezkor shaklda oʼzlashtiriladi, oʼquvchi tasavvurini kengaytiradi, oʼquv
jarayonida oʼquvchilarda motivatsiya (qiziqish)ni shakllantiradi, eng muhimi, fanga va
mavzuga qiziqishini oʼstiradi. Ushbu usul orqali oʼquvchilarning ijobiy va salbiy qirralarini
bilib olish, ularning nozik jihatlarini oʼrganish, qiziqish va qobiliyatlarini aniqlab olish
mumkin. Guruhda ishlagan bola har tomonlama rivojlanadi. “Zinama-zina” usuli qiziqarli
va keng koʼlamda qoʼllanilishi mumkin boʼlgan usullardan boʼlganligi uchun oʼquvchini
bir zumda oʼziga jalb qila oladi. Shuning uchun darslarda bu usuldan foydalanish samarali
natija beradi, deb oʼylaymiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
