Teplovozlarda qo’llanuvchi dizellarning texnik tavsiflanishi bir-biridan farqlanadi(2.2-jadvalga keltirib o’tilgan). 2.3-jadvalda esa teplovoz dizellarining asosiy ko’rsatkichlari keltirib o’tilgan.
2.2-jadval. Teplovoz dizellarining texnik tavsiflanishi
Teplovoz turi
|
Davlat standartiga ko’ra belgilanishi
|
Samarali quvvat,
kVt
|
Tirsakli val aylanishlar soin ayl/min
|
O’rtacha samarali bosim, MPa
|
Porshenning o’rtacha harakatlanish tezligi,
m/s
|
Yoqilg’ining solishtirma sarfi (g/kVt*soat)
|
TE3
|
2D100,
10DN20,7/(25, 4×2)
|
1470
|
850
|
0,611
|
7,2
|
231
|
2TE10L(V)
|
10D100,
10DN20,78(25,4×2)
|
2200
|
850
|
0,912
|
7,2
|
218
|
Teplovoz turi
|
Davlat standartiga ko’ra belgilanishi
|
Samarali quvvat,
kVt
|
Tirsakli val aylanishlar soin ayl/min
|
O’rtacha samarali bosim, MPa
|
Porshenning o’rtacha harakatlanish tezligi,
m/s
|
Yoqilg’ining solishtirma sarfi (g/kVt*soat)
|
–
|
18D100,
12DN20,7/(25,4×2)
|
2650
|
850
|
0,912
|
7,2
|
318
|
M62, 2M62, DM62
|
14D40, 12DN23/30
|
1470
|
750
|
0,795
|
7,55
|
218
|
TEP60
|
11D45, 16DN23/30
|
2200
|
750
|
0,892
|
7,55
|
231
|
TEP75,
TE136
|
1D49, 20ChN2626
|
4400
|
1100
|
1,825
|
9,53
|
214
|
ChME3
|
K6S310DR, 6ChN3136
|
995
|
750
|
1,00
|
9,0
|
220
|
TGM23,
TGM21
|
1D12, 12ChN 1518
|
367
|
1500
|
0,79
|
9,6
|
224
|
TEM7,
|
2-2DG, 12ChN266
|
1470
|
1000
|
1,07
|
8,67
|
204
|
2TE116
|
1A-5D49, 16ChN2626
|
2200
|
1000
|
1,22
|
8,67
|
208
|
TEP70, TE121
|
2A-5D49, 16ChN2626
|
2940
|
1000
|
1,60
|
8,67
|
210
|
TGM3
|
M753B, 12ChN1820
|
550
|
1400
|
0,74
|
9,7
|
243
|
TEM1
|
2D50, 6ChN 31,833
|
740
|
740
|
0,775
|
8,15
|
211
|
TEM2
|
PD1M, 6ChN31, 833
|
880
|
750
|
0,91
|
8,75
|
224
|
TGM6
|
3A-6D49, 8ChN2626
|
880
|
1000
|
0,96
|
8,67
|
204
|
ADM
|
U1D6, Ch1518
|
110
|
1500
|
0,47
|
9,0
|
240
|
AGV, DGKU
|
U1D6-250tk-Sch
|
185
|
1500
|
0,67
|
9,0
|
216
|
TGM6
|
ZA-6D49, 8ChN2626
|
880
|
1000
|
0,96
|
8,67
|
204
|
TGM8
|
ZAE-6D49 8ChN2626
|
588
|
860
|
0,45
|
7,45
|
220
|
TGM4
|
211D-1, 6ChN21/21
|
550
|
1400
|
1,15
|
9,8
|
211
|
2TE116
|
2D70, 16ChN25/27
|
2200
|
1000
|
1,35
|
9,0
|
205
|
TGM3M
|
12D70, 12ChN24/27
|
1470
|
850
|
1,42
|
7,65
|
193
|
Davlat standartiga ko’ra belgilanishi
|
Tsilindr xajmi, l
|
Og’irligi,
kg
|
Gabarit o’lchamlari, mm
| | |
Taktlar soni
|
Samarali F.I.K
| | | |
uzunligi
|
kengligi
|
balandligi
| | |
2D100,
10DN20,7/(25, 4×2)
|
170,9
|
19400
|
6115
|
1440
|
3240
|
2
|
0,36
|
10D100,
10DN20,7/(25,4×2)
|
170,9
|
19500
|
6180
|
1730
|
3210
|
2
|
0,379
|
18D100,
12DN20,7/(25,4×2)
|
205,08
|
22000
|
7380
|
1730
|
3035
|
2
|
-
|
14D40, 12DN23/30
|
150,6
|
12500
|
3787
|
1770
|
2508
|
2
|
0,34
|
11D45, 16DN23/30
|
200,8
|
13800
|
4357
|
1730
|
2600
|
2
|
0,364
|
1D49, 20ChN26/26
|
276,0
|
22000
|
4926
|
1610
|
2890
|
4
|
0,392
|
K6S310DR, 6ChN31/36
|
207,6
|
13400
|
5125
|
1530
|
2844
|
4
|
0,385
|
1D12, 12ChN 15/18
|
38,2
|
1700
|
1808
|
1052
|
1075
|
4
|
0,378
|
2-2DG, 12ChN26/26
|
165,6
|
20000
|
5247
|
1920
|
2475
|
4
|
0,405
|
2.3-jadval. Teplovoz dizellarining texnik ko’rsatkichlari
Davlat standartiga ko’ra belgilanishi
|
Tsilindr xajmi, l
|
Og’irligi,
kg
|
Gabarit o’lchamlari, mm
| | |
Taktlar soni
|
Samarali F.I.K
| | | |
uzunligi
|
kengligi
|
balandligi
| | |
1A-5D49, 16ChN26/26
|
220,8
|
18500
|
4696
|
1610
|
2890
|
4
|
0,405
|
2A-5D49, 16ChN26/26
|
220,8
|
18600
|
4722
|
1610
|
2890
|
4
|
0,398
|
M753B, 12ChN18/20
|
62,4
|
1700
|
2270
|
1210
|
1200
|
4
|
0,385
|
2D50, 6ChN 31,8/33
|
157,2
|
16200
|
5069
|
1467
|
2478
|
4
|
0,380
|
PD1M, 6ChN31, 8/33
|
157,2
|
16200
|
5192
|
1467
|
2478
|
4
|
0,380
|
3A-6D49, 8ChN26/26
|
110,4
|
9600
|
3355
|
1665
|
2305
|
4
|
0,405
|
U1D6, Ch15/18
|
19,1
|
1300
|
1975
|
887
|
1135
|
4
|
-
|
U1D6-250tk-Sch
|
19,1
|
1450
|
1820
|
1040
|
1145
|
4
|
-
|
ZA-6D49, 8ChN26/26
|
110,4
|
9600
|
3355
|
1665
|
2305
|
4
|
-
|
ZAE-6D49, 8ChN26/26
|
110,4
|
9200
|
3355
|
1665
|
2290
|
4
|
-
|
211D-1, 6ChN21/21
|
43,6
|
2530
|
2400
|
1350
|
1675
|
4
|
0,40
|
2D70, 16ChN25/27
|
212
|
17400
|
5090
|
1930
|
2950
|
4
|
0,415
|
12D70, 12ChN24/27
|
146,5
|
13000
|
4380
|
1730
|
2890
|
4
|
0,44
| 1.3. Lokomotiv dvigatellarning ishlash tartibi - Dizellarni transport, sanoat, qishloq xo’jaligi va energetikada keng qo’llanishining birinchi sababi, dizel dvigateli boshqa issiqlik dvigatellariga nisbatan foydali ish koeffitsientining yuqoriligidadir. Dizelning ish tsikli bir joyda tsilindr ichida yuz beradi, ya’ni sovuq va issiq havo manbalari orasida harorat va bosim darajalari orasidagi farq qatta bo’lmaydi va issiqlik yo’qotilishi kamayadi.
Dizellarning ijobiy tomonlariga quyidagilarni kiritish mumkin: - 1. Yuqori tejamkorlik (190…205 g/kVts);
- 2. Quvvat o’zgarish oralig’ida yuqori foydali ish koeffitsienti (42…50%).
- 3. Turli xil energiya iste’molchilari bilan ishlash imkoniyatining borligi (mexanik uzatma, elektr uzatma, gidravlik uzatma va boshqalar).
- 4. Tayyorlash narxi baland emasligi.
- 5. Konstruktsiyaning ixchamligi.
- 6. Iste’molchiga nisbatan og’irligi kamligidadir.
7. Yuqori avtonomlik ko’rsatkichiga ega (teplovoz zaxirasini to’ldirmasdan o’zoq vaqt ishlashi). - 7. Yuqori avtonomlik ko’rsatkichiga ega (teplovoz zaxirasini to’ldirmasdan o’zoq vaqt ishlashi).
- 8. Tez vaqt oralig’ida ishga tushirish. Atmosfera sharoitlariga bog’liq emasligi.
- 9. Qo’shimcha qurilmalar qo’llash imkoniyati mavjudligi (masalan, havo harorati sovuq bo’lganda ishga tushirish) va ularning modernizatsiyasi.
- 10. Masofadan boshqarish imkoniyati mavjudligi.
- 11. Turli xil yoqilg’i qo’llash imkoniyati mavjudligi.
- 12. Dvigatelni to’liq yuklama ostida ishlash imkoniyati mavjudligi.
- 13. Ishdagi ishonchlilik (40...50 ming. soat).
- 14. Ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish odddiyligi.
Ichki yonuv dvigatellari ijobiy ko’rsatkichlar bilan birga kamchiliklari ham mavjud. Ular quyidagilar: - 1. Quvvatning chegaralanganligi.
- 2. Shovqin darajasining yuqoriligi.
- 3. Tirsakli val aylanishlar sonini cheklanganligi.
- 4. Ishga tushish vaqtida tirsakli val aylanishlar sonini yuqoriligi.
Yonilg’i issiqlik (ichki kimyoviy) energiyasini mexanik ishga aylantirish printsiplari hamma porshenli dvigatellar uchun bir xil. Istalgan porshenli dvigatelning ishchi tsikli beshta ketma-ket kechadigan jarayonlardan tarkib topadi: - tsilindrni yangi zaryad (yonilg’i-havo aralashmasi yoki havo) bilan to’ldirish (kiritish);
- yangi zaryadni siqish;
- aralashmaning o’t olishi va yonishi;
- yongan gazlarning kengayishi (ishchi yo’l);
- ishlangan gazlarni chiqarish.
Aralashma ichkarida hosil bo’ladigan dvigatellarga yonilg’i-havo aralashmasi siqish natijasida o’z-o’zidan alangalanadigan hamma dizellar (jumladan gazodizellar), hamda engil yonilg’i bevosita tsilindrga purkaladigan dvigatellar kiradi. - Aralashma ichkarida hosil bo’ladigan dvigatellarga yonilg’i-havo aralashmasi siqish natijasida o’z-o’zidan alangalanadigan hamma dizellar (jumladan gazodizellar), hamda engil yonilg’i bevosita tsilindrga purkaladigan dvigatellar kiradi.
- Yonishda ajralib chiqadigan yonilg’i issiqlik energiyasining mexanik ishga aylanishi printsipining bir xilligi hamma porshenli dvigatellar konstruktiv sxemalarining bir-biriga o’xshashligini belgiladi.
Birinchi takt – dvigatel tsilindini yangi zaryad dizellarda – havo, benzinli dvigatellarda yonilg’i-havo aralashmasi bilan to’ldirish (kiritish) porshen yuqori chekka holat (yu.ch.h) dan quyi chekka holat (q.ch.h)ga harakatlanganida sodir bo’ladi. - Birinchi takt – dvigatel tsilindini yangi zaryad dizellarda – havo, benzinli dvigatellarda yonilg’i-havo aralashmasi bilan to’ldirish (kiritish) porshen yuqori chekka holat (yu.ch.h) dan quyi chekka holat (q.ch.h)ga harakatlanganida sodir bo’ladi.
- Porshen yu.ch.h. dan q.ch.h. ga harakatlanganda – kiritish taktida yangi zaryad (havo yoki yonilg’i-havo aralashmasi) oldingi ishchi tsikldan yonish kamerasida qolgan ishlangan gazlar bilan aralashadi. Shunday qilib, kiritish taktida tsilindrga yangi zaryad kiradi, yangi zaryad va ishlangan qoldiq gazlar orasida gaz almashinuvi sodir bo’ladi, aralashma tashqarida sodir bo’ladigan dvigatellarda esa ishchi aralashma tayyorlanish (yonilg’i bug’lanishi va uning havo va ishlangan qoldiq gazlar bilan aralashma) faol davom etadi.
Ikkinchi takt – siqish porshen q.ch.h. dan yu.ch.h ga xarakatlanganda sodir bo’ladi. Lekin bu taktning birinchi davri (boshlanishi)da tsilindrga yangi zaryad kirishi davom etadi (dozaryadka) yoki aralashma tsilindrdan qaytarib chiqariladi, chunki kiritish klapani bu davrda hali yopilmagan bo’ladi; u porshen q.ch.h. dan birmuncha yo’l o’tgandan keyin yopiladi. Kiritish klapani yopilgandan keyin bevosita siqish jarayoni boshlanadi, bunda tsilindrdagi gazlarning bosimi ortadi va harorati ko’tariladi. Aralashma tsilindr ichida hosil bo’ladigan dvigatellarda siqish taktining oxirida yonilg’i tsilindrga katta bosim ostida purkaladi, havo bilan aralashadi, qiziydi, bug’lanadi va o’z-o’zidan alangalanadi. Aralashma tashqarida hosil bo’ladigan dvigatellarda porshen yu.ch.h. ga yaqinlashganda ishchi aralashma yuqori kuchlanishli elektr uchqunidan alangalanadi. Siqish taktining oxirgi davri ishchi aralashmaning siqilishi va yonishning bir vaqtda o’tishi bilan tavsiflanadi. - Ikkinchi takt – siqish porshen q.ch.h. dan yu.ch.h ga xarakatlanganda sodir bo’ladi. Lekin bu taktning birinchi davri (boshlanishi)da tsilindrga yangi zaryad kirishi davom etadi (dozaryadka) yoki aralashma tsilindrdan qaytarib chiqariladi, chunki kiritish klapani bu davrda hali yopilmagan bo’ladi; u porshen q.ch.h. dan birmuncha yo’l o’tgandan keyin yopiladi. Kiritish klapani yopilgandan keyin bevosita siqish jarayoni boshlanadi, bunda tsilindrdagi gazlarning bosimi ortadi va harorati ko’tariladi. Aralashma tsilindr ichida hosil bo’ladigan dvigatellarda siqish taktining oxirida yonilg’i tsilindrga katta bosim ostida purkaladi, havo bilan aralashadi, qiziydi, bug’lanadi va o’z-o’zidan alangalanadi. Aralashma tashqarida hosil bo’ladigan dvigatellarda porshen yu.ch.h. ga yaqinlashganda ishchi aralashma yuqori kuchlanishli elektr uchqunidan alangalanadi. Siqish taktining oxirgi davri ishchi aralashmaning siqilishi va yonishning bir vaqtda o’tishi bilan tavsiflanadi.
Uchinchi takt – kengayish – ishchi yo’l. - Uchinchi takt – kengayish – ishchi yo’l.
- Taktning birinchi bosqichida yonish kamerasida ishchi aralashma intensiv yonishda davom etadi, gazlar bosimi va harorati keskin ortadi. Yonish jarayonida kengayayotgan gazlar porshenni yu.ch.h. dan q.ch.h. dan ga siljitib, foydali ish bajaradi – ishchi yo’l. Kengayayotgan gazlar bosimi kuchi porshen va shatun orqali tirsakli valning shatun bo’yiniga uzatiladi, uni aylanishga majbur qiladi, ya’ni foydali mexanik ish bajaradi. Kengayish jarayoni porshen q.ch.h. ga etib kelishidan oldin chiqarish klapanining ochilishi va tsilindrdan ishlangan gazlar chiqishining boshlanishi bilan tugaydi.
To’rtinchi takt – ishlangan gazlarning chiqishi porshen q.ch.h. dan yu.ch.h. ga harakatlanishda sodir bo’ladi. Kengayayotgan ishlangan gazlar ta’sirida, keyin esa porshen siljishi natijasida ishlangan gazlar tsilindrdan dastlab erkin, so’ngra majburan chiqariladi. Porshen yu.ch.h. ga yaqinlashganda kiritish klapani ham ochiladi. Shunday qilib, chiqarish jarayonining oxirida ikkita – chiqarish va kiritish klapanlari ochiq bo’ladi, bu chiqarish taktining oxirida yangi ishchi tsikl boshlanishini ta’minlaydi, ichki yonuv dvigateli uzliksiz ishlashi uchun sharoit yaratiladi. - To’rtinchi takt – ishlangan gazlarning chiqishi porshen q.ch.h. dan yu.ch.h. ga harakatlanishda sodir bo’ladi. Kengayayotgan ishlangan gazlar ta’sirida, keyin esa porshen siljishi natijasida ishlangan gazlar tsilindrdan dastlab erkin, so’ngra majburan chiqariladi. Porshen yu.ch.h. ga yaqinlashganda kiritish klapani ham ochiladi. Shunday qilib, chiqarish jarayonining oxirida ikkita – chiqarish va kiritish klapanlari ochiq bo’ladi, bu chiqarish taktining oxirida yangi ishchi tsikl boshlanishini ta’minlaydi, ichki yonuv dvigateli uzliksiz ishlashi uchun sharoit yaratiladi.
Nazorat savollari: - 1. Ishchi tsiklni amalga oshirish usuliga ko’ra dvigatellar qanday turlarga bo’linadi?
- 2. Qo’llanadigan yoqilg’i turiga ko’ra dvigatellar qanday turlarga bo’linadi?
- 3. Ichki yonuv dvigatellari davlat standartiga ko’ra qanday belgilanadi?
- 4. Lokomotiv dvigatellarining ish tartibi qanday ketma-ketlikdan iborat?
Do'stlaringiz bilan baham: |