Har qanday mamlakatning iqtisodiy qudrati ogʻir sanoatining qanchalik

vatandoshlari Ikor va Dilol parvozidan tortib

”, degan jumla bor. Omon 

Muxtorday tarixiy dalillarni puxta biladigan adib tomonidan yunon 

miflarining qahramonlari xususida bu qadar parishon maʼlumot berilishi 

mutlaqo 

kutilmagan holdir. Bu oʻrinda, yunon miflaridagi qahramonlar: 

qanot yasab, koʻkka uchgan ota-bola: Dedal va Ikar koʻzda tutilgan. 

Isajon Sultonning “Boqiy darbadar” asari oʻzbek romanchiligida alohida 

voqea boʻldi. U inson intellekti, odamiyligi va yovuzligi imkoniyatlari 

haqidagi falsafiy-

ramziy romandir. Romanda odamzod paydo boʻlgandan 

buyon uning maʼnaviyatini kemirib, tirikligida azoblarga giriftor qilib, oʻlgach, 

doʻzax olovida kuyishiga sabab boʻlayotgan manfaatparastlik, qanoatsizlik 

va nafs atalmish illatlar yetovidagi kimsalarning qismati aks ettirilgan. Bu 

asar har bir odam va butun bashariyatga qilingan ogohlantirish, odamzodni 

yovuzlik va oʻz kuchiga ortiqcha baho berishdan qaytarishga boʻlgan bir 

badiiy daʼvat desak, mubolagʻa boʻlmaydi. Professor Dilmurod Quronov va 

shoir Rahimjon Rahmatning “Boqiy darbadar” asari haqidagi maqolalarida 

asarga muayyan ijodiy tajribaning mahsuli sifatida qarash seziladi. 

Bizningcha, yozuvchi romanda tasvirlanishi lozim boʻlgan shaxslar, ularning 

taqdirlari va hol

atlarini shunchalar yaqqol his qilganki, asar oʻz shakli bilan 

dunyoga kelgan. 

Roman bilan tanishgan oʻqirmanda, dastlab asarning syujet chizigʻidagi 

yetakchi yoʻnalishlar, timsollarning istak-urinishlari tasviri Chingiz 

Aytmatovning Avdiy va Filofey kabi 

qahramonlari tutumlariga oʻxshab 

ketadi degan oʻy keladi. Lekin romandan kelib chiqadigan maʼnolarni 

chuqur idrok etish natijasida kishi Isajon Sulton masalaning mohiyatini 

islomiy nazar bilan toʻgʻri anglaganini his etadi. Buyuk irodaga boʻysungan 

insonni

ng insof, imon va ezguligi bosh qahramon boʻlgan ushbu asarda 

---

ruhiy tadqiqlardan koʻra voqealar tasviri yetakchilik qilganday tuyulsada, 

voqealar makonda emas, oʻqirmanning qalbi va shuurida kechgani uchun 

asar individning eposi boʻlmish roman talabiga toʻla javob beradi. 

Nazarimizda, asarda professor Ziyoning oʻgʻli obrazi tabiati bir qadar 

kengroq tasvirlanishi, asoslanilishi va takomilga yetkazilishi lozim edi. Har 

bitta odamning mavjudligi uning makoni, millati va imonidan tashqarida 

boʻlmasligini anglagan, ana shu qadriyatlarga mehr qoʻyilgandagina global 

falokatlardan emin boʻlinishini tushungan, tabiiy kataklizmlar insonning 

maʼnaviy aynishlari natijasi ekanini koʻra olgan yigitning bu haqiqatlarni his 

etishi yoki uning shu fikrga kelishiga turtki boʻlgan sabab aks ettirilganda, 

roman saviyasi yuksalgan boʻlardi. 

Oʻtgan yili bosilgan romanlar orasida bir qanchasi millat tarixining turli 

davrlarini aks ettirishga bagʻishlangan. Shunisi diqqatga loyiqki, tarixni 

tasvirlashga tutingan hozirgi yozuvchilar 

oʻtmishdagi voqealarga bogʻlanib, 

ularning qanday kechganini koʻrsatishdan koʻra tarixni yaratgan odam va 

uning koʻnglidan kechgan ruhiy toʻlgʻamlarni aks ettirishga koʻproq eʼtibor 

qaratadilar. Endilikda, yozuvchilar tarixiy hodisa va tarixiy shaxs tasviriga 

bir qadar erkin yondashib, tarixning yuzaga kelishi va taraqqiyotida konkret 

inson tutgan oʻrinni koʻrsatishga eʼtibor berayotirlar. Taniqli yozuvchi 

Muhammad Alining