Har bir millat va xalqning kamolotida ona tilining o`rni benihoya kattadir

ustidan o`ralgan 
ikki - uch pechlik salla, 
sallaning ustidan sadalgan misvak va joynamoz ustida 
chipor ilondek cho`lg`anib yotgan xurma danagidan yasalgan uzun tasbex bu 
cholning so`filardan biri bo`lganini ko’rsatar edi. Qora uyning ichida 
to`shalgan qimmatbaho pandi kigizi, uyning o`rta beliga yonib turg`an gulxan va 
uning ustida doimo osilib turg`an sora 
choyjushi 
bu cholning 
mehmonnavoz 
bir 
kishi ekaniga dalolat qilar edi "
Mazkur parchada Buxoro va Samarqand o`zbeklarining nutqida 
uchraydigan tojikcha so`zlarni qo`llash kuzatiladi. 
«Choydish» 
o`rnida 
«choyjushi», «mehmondo`st» 
o`rnida 
«mehmonnavoz» 
qo`llangan. Mazkur so`zlar 
tojik adabiy til normalariga to`la to`g`ri kelsa ham, o` zbek 
tilidaqo`llanishi bir oz erishroq tuyuladi. 
«Telpak ustidan o`ralgan ikki - uch 
pechlik salla» 
jumlasini olaylik. O`zbek tilida 
«sallaning pechi» 
birikmasi 
boshga o`ralgan sallaning chekkadan osiltirib kuyilgan kismi, uchiga nisbatan 
qo`llanadi.»
39
Aslida bu o`zbek tilidagi 
«pech» o`ram 
emas, 
«pesh» («oldi, uchi») 
degan so`z bo`lsa kerak. Ammo o`zbek tiliga 
«pech» 
shaklida kirib kelgan. 
Sadriddin Ayniy esa telpakka ikki - uch o`ralgan sallani tojikcha 
«pechidan» 
(«o`ralmoq») 
so`zining o`zagiga moslab, 
«ikki - uch pechlik salla» 
deb 
tasvirlaydi. Vaholonki, bu jumla o`zbekchada tojik tiliga nisbatan butunlay 
teskari ma’noni bildiradi, ya’ni telpakka ikki- uch o`ralgan sallani emas, 
aksincha, telpakdan ikki- uch pechi osilgan sallani ko`z oldiga keltiradi. Buni 
Oybekning «Navoiy» romanidan olingan quyidagi misol ham tasdiqlaydi:
Uzun pechi osilgan katta sallali boshini chaykadi.
V.I.Abayev o`z talaffuzini kuzatish natijasida ta’kidlaydiki, «bir tildan 
boshqa tilga o`tish jarayonida o`zga til talaffuzini mukammal o`zlashtirish 
mumkin, o`z ona tilisidan bitta ham so`z qo`shmasdan uning leksikasini to`liq 
39
Ўзбек тилининг изоҳли луғати.Т.1 – Москва: Рус тили, 1981. – Б. 582 

---

egallash mumkin, lekin odat bo`lib qolgan semantik alokalar va bog`lanishlardan 
deyarli qutilib bo`lmaydi.»
40
Yuqorida so`z yuritilgan K.Yusupovning «O`zbek va tojik tillarining o`zaro 
ta’siri» nomli risolasida ham hatto muallif tomonidan leksik-semantik 
interferensiyaga yo`l qo`yilganligini kuzatishimiz mumkin:
O`zbek so`zining