Hamroyeva Madhiyaning Pedagogik konfliktologiya fanidan bajargan

Manfaatlar va ehtiyojlar. Ijtimoiy konfliktlar tabiatini tushunish manfaatlar qarama-qarshi kurashini tahlil qilishdan iborat qadimiy an’anaga ega.

Turli-tuman konfliktlarni tahlil qilish shuni ko’rsatadiki, kurashuvchi taraflar hatti-harakatining negizida qandaydir aniq sabablar yotmasin, ular taraflar manfaatiga borib taqaladi, konflikt bo’lganda bu manfaatlar qarama-qarshi yoki bir-birini istisno qiladi.

Konflikt asoslari sifatida manfaatlarni tahlil qilishda ba’zi tadqiqotchilar unga yaqin turgan ijtimoiy va ruhiy hodisalarga e’tiborni qaratadilar, ya’ni manfaatni uzviy keltirib chiqaruvchi hodisalarga.

Masalan, biror narsaning tanqisligi holatini asoslovchi ehtiyojlar kategoriyasi, bunda organizm(shaxs, guruh, jamiyat) shu yetishmovchilikni to’ldirishga harakat qiladi. Ehtiyoj manfaatni keltirib chiqaradi,manfaat bu anglashilgan extiyoj, ba’zida esa, uni qanoatlashtirishning anglashilgan yo’li hamdir.

Xavfsizlikka, tan olinishga, o’xshashlikka, ijtimoiy mansublikka va shu kabilarga bulgan ehtiyojlar faqat alohida individga emas, balki ijtimoiy guruhlarga, etnik uyushmalarga, butun jamiyatga va davlatlarga xos. J.Bertonning fikricha, «asosiy insoniy ehtiyojlarni to’liq qanoatlantiradigan tashkiliy intilishlar, harakatlar konfliktni haqiqiy yakunlanishiga olib kelishi mumkin».