Hamitova Madinabonuning "umumiy fizika"

Optik va fotokalorimetrik tahlil usullari. Beger-Lambert-Ber qonuni
Fotokalorimetrik tahlil usulining mohiyati. Fotokalorimetrik usul bilan modda miqdorini ko‘zga ko‘rinadigan spektrlar sohasida (400— 780 nm) aniqlash standart va aniqlanayotgan rangli eritma tomonidan nur yutilishini solishtirishga asoslangan. Buni organik va anorganik birikmalar barqaror rang hosil qilishi mumkinligi bilan tushuntiriladi. Fotokalorimetrik tahlil usulini aniqlaniladigan konsentratsiyalarning katta doirasida ishlatiladi. Bu usulni har xil murakkab texnik birikmalar tarkibidan aniqlaniladigan modda miqdori 1% dan ko‘p va % bo’lganda ham qo’llash mumkin. Fotokalorimetrik tahlil usulini ba’zi moddani ajratish usullari — xromatografiya, ekstraksiya bilan birgalikda qollash, modda miqdorini aniqlashda sezgirlikni yana bir foizga oshirishga va o’lchash aniqligini % ta yetkazishga yordam beradi. Ko‘pgina metall va metallmaslar har xil rangli kompleks birikmalar bilan o’zaro ta’sirlashadi. Shuning uchun fotokalorimetrik tahlil usulining aniqlash sohasini chegarasi yo‘q. Hozirda deyarli hamma elementlar va ularning birikmalarini aniqlashning oddiy usullari mavjud. Tahlilning fotometrik usuli asosan solishtirishga asoslangan. Tekshirish uchun tayyorlangan rangli eritmaning rangini konsentratsiyasi ma’lum bo‘lgan, ya’ni standart eritma rangi bilan solishtiriladi. Eritma rangining intensivligi (yoki jadalligi) ko‘z bilan kuzatiladi va har xil asboblar: kalorimetrlar, fotokalorimetrlar va spektrofotometrlar yordamida aniqlanadi. Agarda nur yutilishi fotokalorimetrlar yordamida o‘lchansa, bunday usul fotokalorimetrik usul deyiladi. Fotometrik tahlilda qo’llaniladigan kimyoviy reaksiyalar, boradigan jarayonning kimyoviy tabiatiga bog’liq bo‘lmay, balki eritmadan nur o‘tishi, o‘zgarishi yoki susayishiga bogliq. Reaksiya tez, oxirigacha va takrorli sodir bo‘Iishi kerak. Bundan tashqari, hosil bo‘layotgan tahlil qilinayotgan moddaning rangi vaqt davomida yorug‘likka barqaror bo’lishi zarur.
Fotometrik tahlil usulida kompleks va ichki kompleks birikmalar olishda oksidlanish-qaytarilish va organik m oddalarni sintez qilish reaksiyalaridan foydalaniladi.