Хаlqаrо kаpitаl migrаtsiyasi vа trаnsmilliy kоmpаniyalаr

5.4. Jahon xо‘jaligida transmilliy korporasiyalarning roli

• 5.4. Jahon xо‘jaligida transmilliy korporasiyalarning roli
• BMT ekspertlarining fikricha transmilliy korporasiyalar (TMK) “jahon mamlakatlar iqtisodiyotining rivojlanishidagi asosiy dvigatellari” dan biri bо‘lib hisoblanadi.
• 90-yillarning о‘rtalariga kelib jahon xо‘jaligida 40 mingdan ortiq TMKlar mavjud bо‘lib, ular о‘z davlatlaridan tashqarida faoliyat qо‘rsatib kelayotgan 250 mingga yaqin shо‘ba korxonalarni ham nazorat qilib turishgan

TMKlarning soni oxirgi yigirma yillar mobaynida 5 barobar kо‘paygan edi (1970 yilda 7 mingta bunday firmalar rо‘yxatga olingan). Hozirgi kunda jahon xо‘jaligida mavjud bо‘lgan 100 ta eng yirik xalqaro kompaniyalarning 40% mulki (shu jumladan moliyaviy mulki ham) boshqa davlatlar hududiga tо‘g‘ri keladi.

• TMKlarning soni oxirgi yigirma yillar mobaynida 5 barobar kо‘paygan edi (1970 yilda 7 mingta bunday firmalar rо‘yxatga olingan). Hozirgi kunda jahon xо‘jaligida mavjud bо‘lgan 100 ta eng yirik xalqaro kompaniyalarning 40% mulki (shu jumladan moliyaviy mulki ham) boshqa davlatlar hududiga tо‘g‘ri keladi.

Jahon iqtisodiyotida transmilliy korporasiyalarning asosiy qismi AQSH, YEI davlatlari va Yaponiyada joylashgandir. TMK jahon xо‘jaligida ishlab chiqarilayotgan sanoat maxsulotlarining 40% ni xalqaro savdoni esa 50 – 55%i ustidan о‘z nazoratini о‘rnatgan. TMKning korxonalarida ishlab chiqarilgan sanoat mahsulotlarning yillik miqdori 1 trln. AQSH dollaridan oshiqroqni tashkil etib, ularda 73 mln.dan ortiqroq kishi ishlaydi (ya’ni jahonda ish bilan band aholining 1/10 qismini tashkil etadi).

• Jahon iqtisodiyotida transmilliy korporasiyalarning asosiy qismi AQSH, YEI davlatlari va Yaponiyada joylashgandir. TMK jahon xо‘jaligida ishlab chiqarilayotgan sanoat maxsulotlarining 40% ni xalqaro savdoni esa 50 – 55%i ustidan о‘z nazoratini о‘rnatgan. TMKning korxonalarida ishlab chiqarilgan sanoat mahsulotlarning yillik miqdori 1 trln. AQSH dollaridan oshiqroqni tashkil etib, ularda 73 mln.dan ortiqroq kishi ishlaydi (ya’ni jahonda ish bilan band aholining 1/10 qismini tashkil etadi).