Халкаро савдо

Талаб ва таклиф нисбати. Таклифнинг эҳтиёждан ошиб кетиши маҳсулот 
етказиб берувчилар ўртасидаги рақобатни кучайтириб, маҳсулот нархининг 
пасайишига олиб келади. Нархнинг пасайиши эса, ўз навбатида, эҳтиёжнинг 
кенгайишига олиб келади ва эҳтиёж таклифдан ошиб кета бошлайди. Шундан 
кейин харидорлар ўртасида рақобат кучайиб, нархлар ўса бошлайди. Бу, ўз 
навбатида, эҳтиёжни маълум миқдорда қисқаришига олиб келади. Таклиф 
эҳтиёждан оша бошлайди. Баҳонинг қуйи чегараси самарали ишлаб чиқаришлар 
томонидан маҳсулот бирлигига қилинган харажат билан белгиланади; юқори 
чегараси самарали фаолият кўрсатилган ишлаб чиқарувчиларнинг маҳсулот 
бирлигига сарфланган харажатлари билан белгиланади. Мана шу билан 
“тебранувчанлик принципи” ифодаланади. 
Нархларнинг тебраниш миқдори ўзининг тармоқ хусусиятларига эга. 
Хомашё тармоқларида нархларнинг ўзгариш диапазони қайта ишлаш 
саноатидаги нархларнинг ўзгариш диапазонидан анча юқори. 
Ташқи савдо валюта курсининг таъсири. Маълум бир давлатдан товар ва 
хизматлар экспортининг ўсиши чет элда миллий валютага бўлган эҳтиёжни 
оширади ва вақтнинг ўзида мазкур давлатда хорижий валютага бўлган таклифни 
шакллантиради. Маълум бир давлатда товар ва хизматларга импортнинг ошиши 
у ерда чет эл валютасиги бўлган эҳтиёжни вужудга келтиради ва хорижликлар 
учун миллий валюта таклифини шакллантиради. 
Инфляцияни келтириб чиқарувчи омиллар. ХХ асрнинг иккинчи ярмида 
дунё бозорида нархларнинг кўтарилиши “таклиф инфляцияси” деб номланган 
ҳолат билан боғлиқ бўлган. Ушбу ҳолатда умумий нархнинг ўсиши табиий 
ресурсларга бўлган харажатларнинг ўсиб кетганида ифодаланади: нефть ва 
бошқа энергия манбаларини қазиб олиш ва анча қиммат бўлган энергия 
манбаларидан фойдаланиш муносабати билан уларнинг боҳоси ошиб кетган. 
Классик назарияда инфляция – давлат бюджети тақчиллиги натижасида 
содир бўлиб, жаҳон бозорида долларда ифодаланган нархларга камроқ таъсир 
этади. 
Инфляцияни тийиб туриш омили – ишлаб чиқариш самарадорлигини 
ошириш бўлиб. “таклиф инфлацияси” ишлаб чиқаришда материал ва энергия 
ҳажми сарфини камайтириш йўли билан босиб турилади, классик инфляция 
меҳнат ва капитал сарфини камайтириш орқали тийиб турилади.