Халқаро туризм

Осиё туризми
. Осиё ер шарининг энг катта қитъаси бўлиб, унинг 
майдони атрофидаги ороллар билан бирга 43,5 млн. кв. км. га яқин. Аҳолиси 3,8 
млрд. киши атрофида Осиё ва Европа қитъалари орасидаги қуруқлик 
чегаралари шартлидир. Осиё табиати ниҳоятда хилма-хиллиги билангина эмас, 
балки кескин тафовутлари билан ҳам ажралиб туради. Ер шаридаги энг баланд 
тоғ чўққиси – Жомолунгма (8848 м) ва қуруқликдаги энг чуқур ботиқ Ўлик 
денгизи (-395 м) шимолий ярим шарнинг совуқлик қутби (Оймаконда) ва 
Месопотамиянинг жазирама иссиқ ўлкалари шу ердадир. Қитъанинг шимолида 
Арктика совуқ саҳролари жойлашган бўлса, жанубида-нам экваториал 
ўрмонлар жойлашган. Осиёда ер юзасининг 3/4 қисми ясси тоғликлардан, 
тоғликлардан ва тоғ тизмаларидан иборат бўлиб, тез-тез зилзилалар 
такрорланиб туради. 
Халқаро туризм бозорида Осиё – Тинч океани туризми жуда тезкорлик 
билан ривожланиб бораётган минтақалардан ҳисобланади. Биргина 2005 йилда 
келувчи туристлар сони минтақа бўйича 154,3 млн. кишига етди ва унинг 
салмоғи 19,2 % га кўпайди. Минтақада сўнги 15 йил ичида (1990-2005 йиллар) 
келувчи туристлар сони 2,6 баробарга ошди. 2005-2006 йилларда минтақага 
келувчи туристларнинг ўсиш даражаси 7,6 % ни ташкил қилди. Айниқса, юқори 
даражадаги ўсиш Шимолий-шарқий Осиё (10,3 %), Жанубий Осиё (10,1 %) ва 
Жанубий-шарқий Осиё (9,0 %) минтақаларида кузатилди. Шуни таъкидлаш 
жоизки, Осиё ва Тинч океани минтақасининг айрим ҳудудларида кейинги 
йилларда парранда грипининг тарқалиши (2003 й.) туристлар оқимининг 

---

47 
қисқаришга сабаб бўлди. Умуман олганда, Осиё ва Тинч океани минтақаси 
ўзининг такрорланмас рекрация ресурслари ва табиат манзаралари билангина 
эмас, балки юқори даражадаги сервис хизмати билан ҳам алоҳида ажралиб 
туради. Минтақада туризмга сарфланадиган харажатлар миқдори Европа ва 
Америкага нисбатан анчагина камлиги билан харатерланади. Халқаро 
туристлар сони минтақада 1970 йилга нисбатан 17 баробарга, туризм соҳасидан 
келадиган даромадлар эса 75 баробарга кўпайганлиги билан ифодаланади. Яни 
ушбу минтақа учун характерли бўлган аломат Европа сингари ички туризмнинг 
устунлигидир.