Халқаро туризм

11.7.
Туристик агентликлар иш технологияси ва функциялари
.
Юқорида айтиб ўтилди, чакана турагентлик ҳуқуқий – ташкилий 
шаклларга тобе бўлмаган ҳолда туристик индустрия корхоналари томонидан 
ишлаб чиқиладиган, туроператор томонидан шаклланадиган алоҳида 
хизматларни ҳам, комплекс стандарт турлар (инклюзив - турлар) ни сотиш 
билан шуғулланади. 
Кўпчилик хорижий мамлакатларда амалдаги қонунчиликка мувофиқ 
бундай турларни сотиш ҳуқуқи фақат чакана турагентликларга берилган. 
Шунинг учун мазкур бизнес улар учун асосий фаолият тури ҳисобланади. 
Аммо турагентлар комплекс турларни чакана сотиш билан бир қаторда катта 
миқдорда турли хил туристик хизматларни сотишда ҳам иштирок этади. 
Уларнинг руйхатига қуйидагиларни киритиш мумкин: 

музейга 
экскурсия, 
картиналар 
галерияси, 
архитектура 
ёдгорликлари шаҳар ташқарисига сайр ва бошқ.; 

саноат ва қишлоқ хўжалиги корхоналари ва ижтимоий-маиший, 
маданий оқартув муассасаларига экскурсия; 

ички ва халқаро транспорт билетларини сотиб олиш; 

гид (экскурсоводлар) ва гид-таржимонлар хизмати; 

меҳмонхона хизматлари ва қўшимча жойлаштириш воситалари 
хизматлари; 

умумий овқатланиш корхоналари хизматлари; 

автотранспорт прокати; 

хорижга чиқиш визаларини олишга сўровларни расмийлаштириш; 

суғурта полисларини сотиш; 

спорт ва маданий тадбирларга кириш билетларини сотиш; 

сувенирлар, почта откриткалари, йўл кўрсаткичлар, маркалар ва 
бошқ. сотиш; 

валюта алмаштириш; 

туристик ва спорт анжомларини ижарага олиш. 
Шундай қилиб, турагентликнинг асосий функцияси – бу:

туроператорлар, меҳмонхона ва транспорт корхоналари, экскурсия 
бюролари, сайр-томоша корхоналари ва бошқа туристик 
хизматларни етказиб берувчилар билан улар ишлаб чиқадиган 
хизматларни чакана харидорларга сотиш ҳуқуқини олиш мақсадида 
агентлик муносабатларини ўрнатиш; 

ўзининг туристик хизматлар микро бозорида ҳаракатланишни 
ташкил қилиш, шу мақсадда почта рекламалари, телефон орқали 
мурожаат, шахсий алоқа ва бошқалардан фойдаланиш; 

потенциал харидорларни сотиладиган хизматлар ва уларни сотиш 
тартибидан хабардор қилиш; 

харидорларни танланган турлар (хизматлар) га талабнома олиш ва 
бу талабномаларни туроператор ёки бошқа хизматлар етказиб 
берувчиларга уларни бронлаштириш ва тасдиқлаш учун узатиш; 

---

327 

харидордан тур (хизмат) учун тўлов ҳақи қабул қилингани тасдиғи 
олингача, зарур турхужжатлар расмийлаштириш ва ўз вақтида 
туроператорга ёки бошқа хизмат етказиб берувчига тегишли сумма 
ўтказишга тақдим этилади, хорижга тур сотишда визани 
расмийлаштириш, туроператорга бериш учун харидорнинг хорижга 
чиқиш паспорти қабул қилинади; 

туроператор ёки бошқа хизмат етказиб берувчи ташаббуси билан 
турнинг ўзгартирилгани ёки бекор қилингани ҳақидаги маълумот 
харидорга етказилади; 

харидордан қабул қилинган ва туроператорга ёки бошқа 
хизматларни етказиб берувчига узатилган харидор талабномалари 
ўзгартирилиши ёки сотиб олинган тур (хизмат) ни бекор қилиниши; 

туроператор ёки бошқа туристик хизматларни етказиб берувчи 
олдида барча амалга оширилган сотувлар ҳақида мунтазам ҳисобот 
бериш; 

харидордан сотиб олинган хизматларни бекаму – кўст бажарилиши 
бўйича шикоятларни бартараф этишда кўмаклашади; 

турагентлик бозордаги вазият ҳақида, туристлар билдирган 
танқидий фикрлар ва истаклар тўғрисида ахборотлар йиғади ва 
уларни туроператор ва бошқа хизмат етказиб берувчиларга узатади. 
Юқорида кўрсатилган халқаро туристик саёҳатларни ташкил
қилишнинг анаъанавий таркиби билан бир қаторда (туроператорлар ва 
турагентликлар) бу соҳага бошқа соҳа ташкилотлари тобора кўпроқ кириб 
фаол ҳаракат қилишаяпти. Бунда халқаро авиакомпаниялар, меҳмонхона 
занжирлари, банклар, суғурта жамиятлари, савдо уйлари, ўзларининг асосий 
вазифалари билан бирга туристик хизматлар сотиш билан шуғулланувчи 
савдо тармоқлари кўзда тутилмоқда. Масалан, авиакомпания авиа билет 
сотишда харидорга меҳмонхона,