“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №1, февраль, 021 йил. Issn: 2181-1016 M. S. Aliqulov

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №1, февраль, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
3 
larning rentabelligini hisobga olgan holda foydalanish imkoniyatlari ko‘rib chiqildi [5].
I.A.Tetin o‘zining ishlarda sug‘urta tashkilotining moliyaviy barqarorligini 
nazariy va uslubiy asoslari, shu jumladan sug‘urta tashkilotining investitsiya portfeli-
ning mohiyati, risk va rentabellik nuqtai nazaridan sug‘urta tashkilotining investitsiya 
portfelining turlari, baholash metodologiyasi yetarli darajada ishlab chiqilmaganligi va 
samarali boshqarishning mavjud emasligi kabi muammolarga etibor bergan[6]
.
Yu.V.Nemtseva, 
A.L.Matveevlar 
tomonidan 
sug‘urtalovchining 
risklarni 
boshqarish siyosatini hisobga olgan holda investitsiya qarorlarini qabul qilish 
muammolari 
ko‘rib 
chiqilgan. Sug‘urta 
tashkilotining 
investitsiya 
portfelini 
shakllantirish va boshqarish tuzilishining xususiyatlari ko‘rsatilgan. Investitsiya 
portfelining tuzilmasi kompaniyaning tarif siyosatida raqobatbardosh ustunligini 
ta'minlash va o‘z faoliyatining ijobiy moliyaviy natijasiga erishish uchun xavf omilini 
hisobga olgan holda optimallashtirishga etibor qaratgan[7].
A.I.Buresh tomonidan sug‘urta kompaniyasining maqbul investitsiya portfelini 
modellashtirishda xatarlarni minimallashtirish uchun asos sug‘urta kompaniyalari 
aktivlarini joylashtirishdan kelib chiqadigan xatarlarni minimallashtirish bo‘yicha 
mavjud tizimni tahlil qilish, shuningdek sug‘urta qildiruvchilarning vaqtincha bo‘sh 
turgan mablag‘larini xatarlar nuqtai nazaridan yanada maqbul joylashtirish bo‘yicha 
tavsiyalar shakllantirish va optimal shakllanishi aniqlandi, iqtisodiy va matematik 
usullardan foydalangan holda taklif qilingan yondashuvlardan biriga muvofiq bir nechta 
investitsiya portfellarini shakllantirish, ularning tavakkalchilik va rentabellikning 
maqbul kombinatsiyasi xususiyatlariga ega bo‘libgan yagona portfel shakllantirish 
bo‘yicha amaliy yondashuvlarini batafsil yoritib berishga etiborini qaratgan[8]. 
G.Kaigorodova, D.Alyakina, G.Pirkova, A.Mustafinalar tomonidan sug‘urtalov-
chilarning investitsiya faoliyati va davlatning iqtisodiy o‘sishi o‘rtasidagi bog‘liqlik 
borasidagi nazariy pozitsiyalar va amaliy tajribalarni umumlashtirish va sug‘urta inves-
titsiyalari hajmiga eng katta ta'sir ko‘rsatadigan omillarni aniqlangan. Korrelatsion-
regressiya 
tahlili, 
ekstrapolyatsiya 
va 
modellashtirish 
usullaridan 
foydalanilgan. Tadqiqot mavzusi zamonaviy iqtisodiy sharoitlarda rus-sug‘urta 
kompaniyalarining investitsiya salohiyatini shakllantirish, ulardan foydalanish va 
tartibga solish xususiyatlari, shuningdek, sug‘urtalovchilar sonining muttasil kamayib 
borishi bilan ularning umumiy kapitali ko‘payib boradi degan xulosaga kelishdi.[9]
M.Gonkong, M.J.Karson, K.M.Ostashevskiy va Zhonkay Venlar tomonidan 
Hamilton-Jakobi-Bellman (HJB) tenglamasiga asoslanib, bir vaqtning o‘zida sug‘urta 
shartnomasining maqbul narxi va sug‘urtalovchining optimal investitsiya portfelini 
shakllantiriga bog‘liqligini isbotlashgan, ya’ni sug‘urta shartnomalarining narxlari 
o‘zgarishi yoki o‘zgaruvchanligi, sug‘urta kompaniyalarining investitsiya faoliyatini 
o‘zgartirishga olib keladi. Bu esa, kompaniyalarning investitsiya strategiyasiga ta’sir 
qiladi, natijada, sug‘urta kompaniyaning investitsiya portfelida xavfli aktivlar yuzaga 
kelishiga olib keladi degan bog‘liqligni ko‘rib chiqishgan.[10] 
М.А.Nikolaev tomonidan sug‘urta kompaniyasining investitsiya portfelini 
shakllantirish uchun optimal aktivlar to‘plamini tanlash muammosi ko‘rib chiqiladi. Uni 
hal qilish texnikasi tasvirlangan. Klaster tahlili talab qilinadigan tavakkalchilik va 

---