Халқаро капитал миграцияси

Халқаро капиталлар ҳаракатида ТМКларнинг ўрни

ТМКларнинг бир маҳсулотни бирданига бир неча мамлакатдаги филиалларида ишлаб чиқариши сабабини аниқлаш учун камида иккита жиҳатини ажратиб кўрсатиш мумкин – ҳудудий ва интернационал.

Халқаро капиталлар ҳаракатида ТМКларнинг ўрни

• Ҳудудий жиҳат –корпорациянинг арзон хом ашё ва иш кучидан фойдаланиш, маҳсулотни ташиш ва сақлаш сарф-харажатларни қисқартириш, божхона ва бошқа тўсиқларни четлаб ўтишга интилишдир.

Халқаро капиталлар ҳаракатида ТМКларнинг ўрни

• Интернационал жиҳат - бир неча мамлакатларда филиаллари бор корпорация ўз устунлигидан фойдаланиши мумкин. Иқтисодий мустақил бир неча корпорациядан кўра битта маҳсулотни битта корпорация томонидан бир қанча мамлакатларда ишлаб чиқариши афзалроқдир.

Ҳозирги замон ТМКларининг хусусусиятлари:

• улар ХМТнинг фаол қатнашчиси бўлиб, уни тараққий эттиради;
• халқаро ишлаб чиқариш мажмуаларини яратиб, қўшимча имкониятларга эга бўладилар;
• глобал ишлаб чиқариш кучлари ва ресурсларидан фойдаланадилар;
• оммавий истеъмолчига ишлайдилар;

Ҳозирги замон ТМКларининг хусусусиятлари:

• ТМКлар капиталининг ҳаракати уларнинг база мамлакатлардаги бўлиб ўтаётган жараёнларга боғлиқ бўлмаган ҳолда амалга оширилади;
• ТМКлар юқори технологияли, фан сиғимкорлиги юқори бўлган тармоқларга кириб бормоқда. Бу тармоқлар катта ҳажмдаги капитал қўйилмалар ва юқори малакали мутахассисларни талаб этади. Бу эса ўз навбатида тармоқларнинг монополлаштирилишига олиб келади.

Халқаро капиталлар ҳаракатида ТМКларнинг ўрни

Замонавий босқичда ТМКлар тараққиёти икки қарама-қарши тенденцияга эга:

• улар ўртасида рақобатнинг кескинлашуви;
• ўзаро ҳамкорлик муносабатларининг ўрнатилиши.

Халқаро капиталлар ҳаракатида ТМКларнинг ўрни

ТМКларнинг хориждаги фаолиятини намоён этувчи қуйидаги кўрсаткичлар катта аҳамиятга эга:

• компаниянинг умумий активларида хорижий активларнинг улуши,
• умумий савдо ҳажмида хориждаги йиллик савдо ҳажмининг улуши,
• умумий ишловчилар сонида хориждаги компанияларда банд бўлганларнинг улуши.