H. T. Tursunov, T. U. Raximov ekologiya o’quv qo’llanma Toshkent

2.2 Ekologiyaning boshqa fanlar bilan bog’liqligi va vazifalari
Muhit omillari o’rganilganda ekologiya boshqa fanlaming 
metodlaridan foydalanadi. Ular kimyo, meteorologiya, iqlimshunoslik, 
tuproqshunoslik va boshqalardir. Hozirgi vaqtda ekologiyada mate- 
matik metodlar ko’p qo’llanilmokda. Ekologiya o’simliklar fizi- 
ologiyasi bilan ham bog’liq. Fiziologiya sohasidagi ilmiy ishlar qat’iy 
nazorat sharoitida o’tkaziladi, ekologlar esa doimiy ravishda o’zgarib 
turadigan tabiiy sharoitda ish olib boradilar.
Ekologiya, jumladan, geobotanika bilan bog’likdir, chunki u 
biogeografiyadan kelib chiqqan. Fitogeograf turlar bilan ish ko’rsa, 
ekolog hayotiy formalarini o’rganadi. Turlar evolyutsiyasini o’rganish 
uchun paleontologiya va paleogeografiyani ham bilish shart, chunki bu 
fanlar turlaming rivojlanish tarixini o’rganadi. Ekologiya sistematika, 
iqtisod, huquq va boshqa fanlar bilan bog’liq.
Inson muhitini yaxshilash, zarur ehtiyojlarini to’laroq qondirish 
uchun ekosistemalar mahsuldorligi va uning barqarorligini oshirish 
talab 
etiladi. 
Hozirgi 
bosqichda 
eko-logiyaning 
vazifalari 
quyidagilardir:
• biotsenozlar hosil qilish (sun’iy yaylovlar hosil qilish);
• qumlaming ko’chishini to’xtatish, tuproq eroziyasiga qarshi 
kurashish;
• qishloq xo’jaligi ekinlarini rayonlashtirish;
• o’simliklami va hayvonlami iqlimlashtirish;
• o’simliklami zararkunandalardan muhofaza qilish;
• atrof—muhitdagi antropogen o’zgarishlami o’rganish va 
muhitni yaxshilash metodikasini asoslash;.
• biologik rekultivatsiya ishlarini olib borish;
• yuqori hosildorlik asosi o’simliklar optimal zichligini aniqlash;
• ekologik xavfni aniqlash va uning oldini olish;
13

---

• tabiatda oz uchraydigan va yo’qolib borayotgan o’simlik va 
hayvonlami muhofaza qilish, ko’paytirish yo’llarini ishlab chiqish; 
havo va tuproqning tozaligini ta’minlash;
• suvning tozaligini asrash, ifloslanishiga yo’l qo’ymaslik;
• biologik hilma — hillikni asrash;
• o’simlik va hayvonlar populyatsiyalarining sonini boshqarish ;
• yo’qolib borayotgan populyatsiyalami aniqlash va ulami 
muhofaza qilish;
• tabiat va jamiyat orasidagi muvozanatning buzilishiga yo’l 
qo’ymaslik.