H. T. Tursunov, T. U. Raximov ekologiya o’quv qo’llanma Toshkent

kutilayotgan o’zgarishi Orol va Orolbo'yida qo’shimcha salbiy
oqibatlar: bug’lanishning ortishi, tuz ko’chishining faollashuvi, sizot
suv zaxiralarining kamayishi, namli landshaftlarning qisqarishi, oqmas
ко’liar minerallashuvining ortishi, suv xa’/zalari botqoqlashuvining
tezlashishiga olib keladi. Amudaiyo va Sirdaryo oqimining kamayishi
kutiimoqda. Bu Orol tangligining yanada kuehayishiga ishora qiladi.
Iqlim o’zgarishi muammosini xal qilish va uning oqibatlarini
yumshatish bo’yicha samarali chora-tadbirlar ko’rish zaruriigini tan
olib, O’zbekiston, o’z ustiga jaxon xamjamiyati oldida ma’lum
majburiyatlami olib, 
1993 yili BMT ning iqlim o’zgarishi
Konventsiyasiga qo’shildi. 1998 yilning noyabrida O’zbekiston Kioto
bayonnomasini imzoladi va u 1999 yilning 20 avgustida ratifikatsiya
qilindi. Ushbu yo’nalishda respublikada ilmiy-tadqiqotlar va tadbirlar
amalga oshirilmoqda. O’zbekistonda atmosfera havosini muhofaza
6 i

---

qilish ustuvor masalalardan hisoblanadi. Sanoat korxonalarini
ekologiyalashtirish «luhim ahamiyat kasb etadi. Xavo ifloslanishini
kuzatish va nazorat qilish-monitoring tizimini takomillashtirish talab
etiladi. O’zbekistonda «Atmosferani muhofaza qilish to’g ’risida»
mahsus qonun (1996-yiI, dekabr) qabul qilingan. Qonunga muvofik,
atmosferaga salbiy ta’siri uchun korxonalar, tashkilotlar va muassasalar
uchun to’lovlar belgilangan va boshqa majburiyatlar yuklangan.
Belgilangan me’yordan ortiq ifloslovchi birikmalami chiqarish uchun
ham to’lovlar belgilangan.
Nazorat savollari va topshiriqlar
1. Atmosferaning chegaralari, asosiy xususiyatlari va axamiyati.
2. Atmosfera gaz balansining o ’zgarishi va uning oqibatlari.