Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова

Назорат саволлари ва топшириқлар 
 
1.
Атмосферанинг чегаралари, асосий хусусиятлари ва аҳамияти.
2.
Атмосфера газ балансининг ўзгариши ва унинг оқибатлари.
3.
Атмосферани ифлословчи асосий манбалар ва бирикмаларни ажратинг.
4.
Ҳаво ифлосланишининг зарарли оқибатларини мисоллар ёрдамида 
тушунтиринг.
5.
«Озон туйнук»лари, «кислотали ёмғир»лар, смогнинг ҳосил бўлиш 
сабаблари ва оқибатларини тушунтириб беринг
6.
Атмосфера ифлосланишининг олдини олиш ва камайтириш учун қандай 
тадбирлар амалга оширилади?
7.
Атмосфера ифлосланишини нормалаштириш. 
8.
Санитар-химоя зонаси нима ва қандай белгиланади? 
9.
Ўзбекистонда 
атмосфера 
ҳавоси 
ифлосланишининг 
ўзига 
хос 
хусусиятларини очиб беринг. 
10.
Иқлимнинг ўзгариши ва унинг кутилаётган оқибатлари.
11.
Мониторинг деганда нима тушунилади? 
12.
Экологик экспертиза нима ?
13.
Яшаш жойингиздаги ҳавони ифлословчи асосий манбалар рўйҳатини 
тузинг ва ҳаво ифлосланишини камайтириш тадбирларини белгиланг. 

---

66 
 
 
9-Боб. Гидросфера экологияси 
9.1 Гидросфера хақида тушунча 
Ер юзидаги барча мавжуд сувлар гидросферани ташкил қилади. 
Гидросфера
деганда океан, денгиз, кўл , дарё, ер ости сувлари ва музликларни 
ўз
ичига олган Ернинг сув қобиғи тушунилади. Сайёрамизда ҳаёт дастлаб сув 
муҳитида пайдо бўлган ва тирик организмлар учун сувнинг аҳамияти 
беқиёсдир. Қуръони Каримда 
«Аллоҳ ҳамма жониворни сувдан яратди»
(«Нур», 45)
деб таъкидланган. 
Ер юзида сув суюқ, қаттиқ ва газсимон ҳолатда мавжуд бўлиб, модда ва 
энергия айланма ҳаракатида катта рол уйнайди. Айниқса атмосферадаги сув 
буғлари ва тупроқ намлигининг аҳамияти катта. Дунё океани сувлари 
тугамайдиган ресурсларга киради ва айланма ҳаракат натижасида сув 
захиралари доим тикланиб туради. Инсон бевосита ишлатиши мумкин бўлган 
сув 
захиралари 
тугайдиган 
ва 
тикланадиган 
ресурс 
ҳисобланади.
Гидросферадаги барча сувларнинг 97,2 фоизи Дунё океанининг шўр сувларига 
тўғри келади(7-жадвал)