Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова

ички 
барқарор мувозанат қонуни
таъсирини акс эттиради. Унга мувофиқ модда, 
энергия, ахборот ва алоҳида табиат тизимлари ва биосферанинг сифати ўзаро 
боғлиқ ва бу кўрсаткичларидан бирининг ҳоҳлаган ўзгариши бошқа барча 
кўрсаткичларнинг ўзгаришига олиб келади.
Ле-Шателье-Браун принципига
мувофиқ, экосистемадаги ўзгаришлар 
уни барқарорлигини сақлаб қолишни таъминлайдиган йўналишда амалга ошади 
ва турғунлигини бузадиган таъсирларга қаршилик кўрсатади.
Экосистемада организмлар қанчалик ранг-баранг бўлса, озиқ тўрлари кенг 
ва турларнинг экологик ўрнини босиш имкониятлари қанчалик кенг бўлса у 
шунчалик турғун, барқарор бўлади.
Инсоният томонидан амалга оширилаётган тадбирлар ҳеч қачон 
биосферанинг ўз-ўзини тиклаш қобилияти ўрнини босолмайди. Фақатгина 
табиий ҳолида сақланиб қолган биота биосферанинг барқарор мувозанатини 
тиклаб туриши мумкин. Инсониятнинг 
бош
вазифаси
атроф-муҳит 
ифлосланишларининг олдини олишгина эмас, балки табиий биотани сақлаб 
қолиш бўлиши керак. Бунинг учун табиий биота ва очиқ океан биотасини 

---

49 
ўзлаштиришни тўхтатиш, шунингдек, ўзлаштирилган қуруқликдаги табиий 
биотани тиклаш лозимдир. 
Табиий муҳит ҳолатининг инсон таъсирида ўзгариши, жонли ва жонсиз 
компонентларга кучли антропоген таъсир 
экологик муаммоларни
келтириб 
чиқаради. Инсон хўжалик фаолиятининг табиат қонунларига мос келмаслиги, 
биосферанинг инсонга акс таъсири экологик муаммолар келиб чиқишининг 
асосий сабабчиси ҳисобланади. Маҳаллий, миллий, регионал ва глобал 
миқёсдаги экоогик муаммоларни ажратиш мумкин. 
Табиий 
ресурслардан 
нотўғри 
фойдаланиш, 
атроф 
муҳитнинг 
ифлосланиши, экосистемаларга меъёридан ортиқча босим оқибатида экологик 
муаммоларнинг кескинлашуви, маҳаллий, миллий, регионал ва глобал экологик 
халокатга олиб келиши муқаррардир.