H. T. Avezov, sh sh. Xudoyberdiyev



Download 0,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/76
Sana04.10.2020
Hajmi0,63 Mb.
#49613
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   76
Bog'liq
kolloid kimyo fanidan

Kogeziya  va  adgeziya.  Ayni  fazadagi  modda  zarrachalari  orasida  o’zaro 

tortilish  kuchlarning  namoyon  bo’lishi  kogeziya  ataladi.  Kogeziya  moddaning 

uzilishiga  bo’lgan  qarshiligini,  ichki  bosimi  va  hokazo  xossalarini  xarakterlaydi. 

Kogeziyani  yengish  uchun  sarflanadigan  energiya  modda  ko’ndalang  kesim 

yuzaning 1sm

2

 ga to’g’ri keladigan ish miqdori bilan ifodalanadi. Agar kesim yuzi  



1sm

2

  bo’lgan  jism  uzilsa,  2sm



2

  yangi  sirt  hosil  bo’ladi.  Sh  sababli  kogeziyani 

yengish uchun bajarilgan ish: 

                                A

k

=2



                                     (3) 

tenglama bilan ifodalanadi. 

 

Agar  modda  bug’  holatga  o’tsa,  bu  holda  modda  ichidagi  molekulyar 



bog’lanishlar  uziladi  va  uzilish  energiyasi  ayni  moddaning  bug’ga  aylanish 

ental’piyasiga teng bo’ladi: 

                    ∆H

bug’


=∆G

bug’


+T∙∆S

bug’


                          (4) 

Bu  yerda  ∆G

b

-moddaning  bug’ga  aylanish  izobar  potensiali,  ∆S-  moddaning 



bug’ga  aylanish  entropiyasi,  T-absolyut  temperatura.  Qattiq  jismlarning  bug’ga 

aylanish energiyasi ayni modda kristallik panjara energiyasiga teng  bo’ladi. 

 

     Bosim  va  temperatura    o’zgarmaydigan  sharoitda  muvozanat  qaror 



topgandan keyin ∆G=0 bo’ladi; binobarin: 

∆H

bug’



=T∙∆S

bug 


 

Demak,  moddaning  bug’ga  aylanish  ental’piyasi  qanchalik  katta  bo’lsa,  uning 

entropiyasi  ham shunchalik katta bo’ladi. 

 

Endi  adgeziyani    ko’rib  chiqamiz.  Turli  fazalardagi  moddalar  zarrachalari 



orasida  o’zaro  ta’sir  kuchlarining  namoyon  bo’lishi  adgeziya  deb  ataladi.  Bir 

moddaning  sirti  boshqa  xil  moddaning  sirtiga  tekkanida  va  bir-biriga  tortilganda 

adgeziya hodisasi sodir bo’ladi. Demak, adgeziyada bajarilgan ish sirt birligi uchun 

hisoblanadi. Adgeziyada bajarilgan ishni fazalararo sirt qavatni bir-biridan ajratish 

uchun  zaruriy  energiya  deb  qarash  mumkin.  Bu  holda  ikkita  faza  mavjud 

bo’lganligi  uchun  yangi  sirt  hosil  bo’ladi.  Natijada  sistemaning  dastlabki  erkin 

energiyasi  adgeziyada  bajarilgan  ish  qiymatiga  qadar  kamayadi.  Shunga  ko’ra 

adgeziyada bajarilgan ish uchun quyidagu tenglama taklif qilinadi: 




 

57 


A

a

=



2,1


(1+cosΘ)                      (6) 

bu yerda A

a

-adgeziyada bajarilgan ish, 



2,1


-birinchi faza bilan havo chegarasidagi 

sirt taranglik, 

3,1


-ikkinchi faza bilan havo  orasidagi sirt taranglik, 

2,3



-birinchi va 

ikkinchi  fazalararo  sirt  taranglik.  Agar  (3)  va  (6)  tenglamalardan  foydalansak, 

adgeziyada bajarilgan ish uchun quyidagi tenglama kelib chiqadi: 

A

a



=

2,1



+

3,1



-

2,3



                     (7) 

Bu  tenglama  asosida  suyuqlikning  sirt  tarangligi  va  ho’llanish  burchagining 

kosinusidan  hisoblab chiqarish mumkin. Adgeziya qancha kuchli namoyon bo’lsa, 

burchakning  kosinusi  shuncha  katta  qiymatga  ega  bo’ladi.  Adgeziya  hodisasi 

fazalararo  sirt  taranglikning  o’z-o’zicha  kamayishi  natijasida  kelib  chiqadi; 

binobarin,  adgeziya  termodinamik  jihatdan  o’z-o’zicha  sodir  bo’la  oladigan 

jarayonlar jumlasiga kiradi. 

 


Download 0,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   76




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish