H. R. Valiyev metallurgiyada issiqlih texnihasi asoslari

T.r.	Materiali ra markaxi	Himyoriy tarkibi, %	Tarxiya qilinayotgan harorati ˚C
Qizdirgichning xolixhtirma elektro qarxhiligi, t˚C, Com mm^k/m
l	Nixrom X 20H80 (EXH 80)	20—23 Cr, 75—78 Ni, < l,5 Fe, < 0,l5C	l050—ll50	l,l+8,5·l0t
2	Nixrom X 20H80 TZ	l9—23 Cr, 69—75 Ni, 2—2,9 Ti, 0,4 —l,l Al, < 2,5 Fe, 0,5Mn	ll00—l200	l,27+4·l0^-^5 t
3	Nixrom X l5H60 (EXH 60)	l5—l8 Cr, 55—6l Ni, 22—27 Fe, < 0,l5C	950—l050	l,l+l4·l0^-^5 t
4	Po‘lat X 25H20 C2 (EN 283)	23—27 Cr, l7—20 Ni, 2—3 Si, 50—53 Fe	850—l000	0,92+38·l0^-^5 t
5	Po‘lat EN 595 (mukammalla- shgan qotishma)	2l,5—23,5 Cr, 4,3 —4,8 Al 0,05C	l050—l200	l,4+5·l0^-^5 t
6	Fexralxl3l-04 (EN 60)	l2—l5 Cr, 3,5 —5,5Al, 80—83 Fe, < 0,l5C	750—900	l,26+6·l0^-^5 t

2- jadualning dauomi

7	Volfram	W	3000	2,6·l0^-^3 t + l,74·l0^-^5 t
8	Globar yoki slit	korborund (SiC)	l250—l450	800—l900
9	Grafit	C	2000—3000	8—l3
l0	ko‘mir	C	2000—3000	40—60
ll	kriptol	C	l400—l800	600—2000
l2	Molibden disilistidi	MoSi2	l700	0,2—04

Qarshilikli pechlarda ishlatiladigan qizdirish elementlari sim yoki tasma holida bo‘lib, quyidagi o‘lchamlarda tayyorlanadi: simning diametri 0,0l mm — l4 mm, tasmaning qalinligi 0,2— 3,2 mm, eni esa 6—l00 mm bo‘ladi. Sanoat pechlarida asosan diametri 3 — 6 mm bo‘lgan simli va qalinligi l—2 mm, eni l0 — 20 mm dan kichik bo‘lmagan tasmali qarshiliklar ishlatiladi.

Qarshiliklar pechlarning ichki devorlariga spiral (simli qar- shiliklar) (32- rasm) yoki ilon izi shaklida (tasmali qarshiliklar) mahkamlanadi (33- rasm). Spiral tayyorlash uchun diametri

16. 
    rasm. Metalldan tayyorlangan ximli qarxhiliklarni pechlarga joylaxhtirixh xxemaxi.
    

3—7 mm bo‘lgan simli qarshiliklar ishlatilib spiralning qadami turlicha bo‘ladi. Masalan, nixrom — X 20H80 sim uchun h > 2 d, spiral aylanasining diametri D = (6-8) d va nixrom X 20H80T3 uchun D = (4-6) ga teng.

Tasmali qizdirgich elementlari, odatda, ilon izi shaklida ixchamlashtirilib, pechning ichki devorlariga metall yoki sopolli ilmoqlarga mahkamlanadi. Qizdirish darajasining yuqori va haroratning pech sathida bir xilda bo‘lishi qizdirgich elementi yig‘masi o‘lchamlariga bog‘liq bo‘lib, bu o‘lchamlar quyidagicha bo‘lishi kerak: tasma enini uning qalinligiga nisbati v/a = 5—20; qadami H > l,8 d, tasma bukilishi radiusi g >3 a. Pechlardagi harorat l000˚C bukilgan tasmaning balandligi v = l50 — 600 mm oralig‘ida qabul qilingan.

16. 
    rasm. Metalldan tayyorlaxh taxmali qarxhiliklarni pechlarga joylaxhtirixh xxemaxi.
    

Pechlar uchun qizdirish elementlarining hisobi material tan- lash, qizdirgichning shakli, asosiy o‘lchamlari — ko‘ndalang kesim yuzasi va uzunligini aniqlashdan iborat. Qizdirish elementlarining o‘lchamlarini aniqlashda ushbu formuladan foydalaniladi:

l0⁵ R²

Pq =

U ²

pr _,

bunda: P — qizdirish elementining peremetri, mm

q — qizdirish elementining ko‘ndalang kesim yuzasi, mm.

 — tanlangan qizdirgich materialning jarayon harorati davri- dagi solishtirma elektroqarshiligi, om·mm²/m;

R_pr — qizdirish elementining quvvati, kvt;

U — qizdirish elementi ulanadigan elektr manbaning kuchla-

nishi,

 — qizdirgich yuzasining solishtirma quvvati, vt/sm² (dia- grammadan olinadi).

11.k. Elektrodli qurilmalar
Yoyli va ruda-termik pechlarda issiqlik maxsus elektrodlarga berilayotgan elektr energiyasining issiqlik energiyasiga aylanishi hisobiga ajraladi.

O‘z navbatida elektrodlar ko‘mir, grafit va metalldan tay- yorlangan bo‘ladi. Quyidagi jadvalda elektrodlarning asosiy tasniflari keltirilgan.

3- jadual