H jamolxonov

§. Leksik monosemiya

Leksik monosemiya (yunoncha: monos - «bir» + semi a - «belgi») - leksemaning faqat bitta ma'noga cga bo'lishi. Masalan, o'zbek tilidagi guruch leksemasi «sholidan oqlab olinadigan oshlik don» ma'nosini, abadiy leksemasi «mangu, doimiy» ma'nosini. tun leksemasi «sutkaning kun botishdan kun chiqqungaeha, oqshomdan tong otguncha bo'lgan qismi» ma'nosini ifodalaydi. Bu lekscmalarning boshqa ma'nolari vo'q.

Monosemiya liodisasi o'zbek tilsluinosligida bir ma’nolilik deb ham yuritiladi. Bir ma'nolilik ko'proq terminlarga, yangi yaratilgan yoki boshqa tildan yangi o'zlashtirilgan leksemalarning boshlang'ich ishlatilish davriga xosdir: to'rtburchak (matcm. tcrmin). go'mmaxona (yangi yaratilgan leksema), supermarket (yangi o'zlashtirilgan so'z) va b.lar.

Yangi yaratilgan yoki boshqa tildan yangi o'zlashtirilgan leksemalar vaqt o'tishi bilan turli lisoniy va nolisoniy omillar ta'sirida ko'p ma'noli so'zlarga aylanib qolishi mumkin.

Atoqli otlar ham shartli ravishda monosemantik leksemalar qatoriga qo'shiladi"¹⁷.

79.