H. H. Imomov investitsiyalarni tashkil etish va

10  -   38 
161

---

Yana o‘ziga qaytuvchi hzing.  Moliyaviy lizingning nisbatan kam 
uchraydigan bu turi “liz-bek” deb ham ataladi  Bimda ishlab chiqaruv­
chi 
korxona  o ‘z
  tasarrufidagi  xususiy  mulkning  bir  qismini  lizing 
kompaniyasiga naqd pulga sotadi Ayni chog'da lizing kompaniyasi 
bilan korxona o‘rtasida sotiladigan mulk xususida shartnoma tuziladi. 
Amalda esa asbob-uskimalar 
o ‘z
 o‘mini o‘zgartirmagan holda ishlab 
chiqarish jarayonida xizmat qilaveradi.  Shartnomaga binoan lizing 
kompaniyasi esa muayyan muddat ichida ijara haqini olaveradi.  Bu 
sharoitda korxona sotilgan mulk uchun  olgan m ablaglarni ishlab 
chiqarishni kengaytirish va rivojlantirish maqsadlariga sarflash im- 
koniyatlariga ega bo‘ladi
Shartnoma amal qilayotgan muddat ichida ijaraga berilgan barcha 
ishlab chiqarish vositalari-mashiaa uskuna va jihozlar lizing kompa­
niyasi balansi hisobida bo'ladi va kompaniya yuqoridagi texnika uskn- 
nalarning sohibi (egasi) sifatida e ’tirof etiladi.
Ijaraga  berilayotgan  mulkka  nisbatan  lizing  quyidagi  turlarga 
bolinadi:
Sof lizing.  Bunda ijaraga berilayotgan mulk va ularni ishlatishga 
sarflanadigan barcha qo‘shimcha xarajatlar ijarachi zimmasiga yukla- 
tiladi.
To‘liq lizing. Bu lizing turiga binoan ijaraga berilayotgan mashina 
va uskunalarga texnik xizmat ko‘rsatish bUan bog‘Uq barcha sarf-xara­
jatlar  lizing  kompaniyasi  zhnmasiga  tushadi  Agar  lizing  beruvchi 
subyekt sifatida lizing kompaniyasi faohyat ko‘rsatsa, bunday hoUar- 
da lizing bo'yicha operatsiyalar quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Shartnoma imzolangunga qadar lizing oluvchi subyektnkig talab 
va ehtiyojlari bayon etilgan buyurtmasi ko‘rib chiqiladi.  Kompaniya 
rahbariyati o‘z navbatida, yuqoridagi buyurtma bilan murojaat qfl- 
gan tashkilotning so'nggi yillardagi moliyaviy holati bilan tanishib 
chiqadi.  Agar  tekshiniv  natijasi  qoniqarli  deb  topflsa,  kompaniya 
mazkur  tashldlot bilan  lizing shartnomasini imzolaydi.
Shartnoma ikki tomon o‘rtasida hzing kompaniyasi (ijaraga beruv­
chi) va lizing oluvchi (ijarachi) yoki bo‘lmasa uch tomonlama im- 
zolanishi mumkin.  Bimda, shartnomada uchinchi tomon sitatida zarur 
mashina va uskunalarni ishlab chiqaruvchi korxona ishtirok etadi.
Lizing shartnomasi ikki tomonlama imzolangan taqdirda Uzing 
kompaniyasi  ikkinchi  tomon ЬДап  shartnoma  shartlarini kelishib 
olgandan so‘ng, uning buyurtmasiga muvofiq, so‘ralayotgan texni-
1 6 2

---

ка va texnologiyakmi, mashina va asbob-uskunalami ishlab cliiqaruv- 
chi korxonaga m a’lumotnoma yuboradi hamda ijaraga olinayotgan 
uskunalaming 
narxlan ijara
 shartlari va hokazolami kelishib oladi. 
Lizing  oluvchi  subyekt  esa,  o‘z  navbatida,  kompaniyaga,  o‘ziga 
kerakli uskunalarni ijaraga olishioi tasdiqlovchi majburiyat xati yubo­
radi.  Odatda, bu xatga kerakli uskunalarni olish haqidagi buyurtma 
blankasi ilova qiliaadi.