H. A. Jamolxonov

mazmun 
plani-
so’roq  ohangi  (intonema,              
prosodema). 
 
 
                                                          1)
ifoda plani-5 
raqamining optik-  
                                                           grafik tasviri. 
5 (grafema) 
                                                            2)
mazmun plani-
"olti" bilan "to’rt"  
                                                            orasidagi  miqdor tushunchasi.  
 
Yuqorida  keltirilgan  grafemalardan  birinchisi  (
J 
grafemasi)  alifbodagi  harfga, 
ikkinchisi  (
?
  grafemasi)  tinish  belgisiga,  uchinchisi  (
5
  grafemasi)esa  raqamga 
asoslanadi,  shunga  ko’ra  birinchi  tip  grafemalar 
harfiy  belgilar
  guruhini,  ikkinchi  va 
uchinchi  tip  grafemalar  esa 
noharfiy  belgilar
  guruhini  tashkil  etadi.  Muayyan  til 
yozuvining grafik tizimi ana shunday belgilar majmuidan tarkib topadi.  
    
Shuni  alohida  ta’kidlash  kerakki,  grafema  yozuv  birligi,  fonema,  intonema, 
aksentema  va  leksemalar  esa  til  birliklaridir.  Binobarin,  grafema  bilan  fonema, 
intonema yoki leksema o’rtasidagi aloqa to’ppa-to’g’ri (tabiiy holda) bo’lishi mumkin 
emas,  bunga  tovush  tilining  fizik-akustik  asosga,  yozuvning  esa  optik-grafik  asosga 
                                                      
44
 «Grafema» termini fanga I.A.Boduen de Kurtene tomonidan kiritilgan. Qarang: Бодуэн де Куртенэ И.А. Об отношении