H. A. Jamolxonov



Download 2,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/395
Sana01.01.2022
Hajmi2,28 Mb.
#299352
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   395
Bog'liq
Hozirgi o`zbek adabiy tili jamolxonov

33-§.  Undoshlar  tasnifi
.  Bunda  o’zbek  tili  konsonantizmi  tizimiga  xos  asosiy 
fonologik  jihatlar  –  artikulatsiya  o’rni  (tovushning  fokusi),  artikulatsiya  usuli  va 
jarangli-  jarangsizlik  belgilari  hisobga  olinadi,  shu  belgilarni  shakllantirishda  ishtirok 
etadigan  fizik-akustik  va  anatomik-fiziologik  omillarga  tayaniladi.  Bunday  tasnif 
quyidagi tartibda berilishi mumkin:   
 
I. 
Artikulatsiya o’rniga ko’ra. 
Bunda nutq apparatining qaysi a’zosi faol ishtirok 
etayotganligi  va  apparatning  qaerida  to’siq  (fokus)  hosil  qilinishi  nazarda  tutiladi.  Bu 
jihatdan tovushlar labial, til va bo’g’iz undoshlariga bo’linadi:  
 
1.Labial  undoshlar-ikki  lab  orasida  yoki  pastki  lab  bilan  yuqori  tishlar  orasida 
hosil  qilinadigan  tovushlar.  Ular  ikki  turga  bo’linadi:  a)  lab-lab  (bilabial)  undoshlar-
p,b,m,v; b) lab-tish undoshi-f. 
 
IZOH:
  lab-lab  "v"  undoshi 
ov,suv,qovun,sovuq 
kabi  turkiy  so’zlarda  ko’proq 
ishlatiladi. Bu tovushning lab-tish "v" dan o’sib chiqqanligi, lab-tish "v"ning esa b,g’,g 
undoshlarida  sodir  bo’lgan  o’zgarish  asosida  shakllanganligi  haqida  ma’lumotlar  bor  
(29,51-b; 18,63-64-b.).
31
 Hozirgi o’zbek adabiy tilidagi lab-tish "v" yuqorida keltirilgan 
turkiy "v" ning o’zi emas, u etimologik jihatdan boshqa til birligidir, chunki bu  tovush 
o’zbek  tiliga  arab  va  rus  tilidan  o’zlashgan  so’zlarda  qo’llanadi; 
vatan 
(arab.), 
vaqt
 
                                                      

Download 2,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   395




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish