H. A. Jamolxonov hozirgi o‘zbek adabiy tili

9. Spirantizatsiya - ayrim portlovchi undoshlarning ikki unli orasida (intervokal pozitsiyada) sirg’aluvchi undoshga Htishi: bora ber>boraver (b>v), kabob>kavob (b>v), po’stloq>po’stlog’i (q>g’), taroq> tarog’i (q>g’) kabi. Bu hodisada pozitsion omil (intervokal holat) bilan birga kombinator omil (unlilarning undoshga ta’siri) ham ishtirok etgan.


Tekshirish savollari
1.Fonetik hodisalar deganda nimani tushunasiz?
2.Kombinator omillar nima? Ular fonemaning qanday ottenkasini yuzaga keltiradi?
3.Assimilatsiya, akkomodatsiya va dissimilatsiya qanday farqlanadi? Ularning qanday turlari bor?
4.Pozitsion omillarga nimalar kiradi? Ular fonemaning qanday ottenkalarini shakllantiradi?
5.Pozitsion o’zgarishlarning qanday turlari bor?
6.Kombinator va pozitsion omillar fonetik jarayonda aralash ishtirok etishi mumkinmi?
7.Spirantizatsiya nima?
8.Sintagmatik omillarga nimalar kiradi? Bu omil ta’sirida qanday fonetik jarayonlar sodir bo’ladi?
9.Qanday holatlarda va nima sababdan so’z boshida, o’rtasida yoki oxirida ba’zan tovush orttiriladi?
10.Proteza, epenteza va epiteza nima?
11.Qanday holatlarda va nima sababdan so’z tarkibidagi ayrim tovushlar tushib qoladi?
12.Tovush tushishining qanday turlari bor?
13.Metateza nima?
14.Geminatsiya nima? Degeminatsiya-chi?
15.Nazalizatsiya nima? U qanday omillar ta’sirida yuz beradi?
16.Sandxi qanday hodisa? Aferezis-chi?
17.Sinerezis nima? U qanday holatda yuz beradi?