Gurux talabasi

G‘ISHTNING (HAQIQIY) ZICHLIGINI ANIQLASH

Ta’rif. Haqiqiy zichlik deganda, tabiiy holatdagi materialning (hechqanaqa g‘ovakliklarsiz, kovaklarsiz va bo‘shliqlarsiz) massasini hajmiga bo‘linganligiga aytiladi.

Asbob va uskunalar. Le-SHatele hajmo‘lchagich, elektron tarozi, quritish javoni, suv.

Ishlash tartibi. Qattiq materiallarning haqiqiy zichligi Le-SHatele hajmo‘lchagichida aniqlanadi (1-rasm). Bu asbob bo‘yni ingichka va hajmi 120-150 sm³ bo‘lgan shisha kolbadan iborat, kolba bo‘ynining o‘rta qismi yo‘g‘onlashtirilgan (dumaloq shakl berilgan), shu dumaloq qismdan yuqoriga va pastga ikki chiziq tortilgan, kolbaning mazkur chiziqlar orasidagi hajmi 20 sm³ ni tashkil etadi. G‘ishtning haqiqiy zichligini aniqlash uchun uni quritish javonida 110±5^oS haroratda massasi o‘zgarmaydigan holga kelguncha quritiladi, so‘ng yaxshilab tuyib 0,2 nomerli elakdan o‘tkaziladi, (elakning 1 sm² joyida 900 teshik mavjud).

Eksikatordagi tayyor namunadan torozida 0,01 g gacha aniqlikda 60 g tortib olinadi va shu material asbobga voronka orqali qoshiqda oz-ozdan (to asbobdagi suyuqlikni sathi 20 sm³ to‘g‘risidagi chiziqqa yoki asbobning darajalarga bo‘lingan yuqorigi qismidagi chiziqqa etguncha) tashlab turiladi. Hajmo‘lchagichdagi suyuqlikning eng so‘nggi va dastlabki sathlari orasidagi tafovut asbobga solingan kukunning hajmini bildiradi. Kukun qoldig‘i tarozida tortiladi. Hajmo‘lchagichdagi kukunning massasi materialni tarozida birinchi marta va ikkinchi marta tortish natijalari o‘rtasidagi tafovutga teng. Materialning haqiqiy zichligi formula bo‘yicha hisoblab topiladi va natija jadvalga to‘ldiriladi.

№	Massa, g				Siqib chikaril-gan hajm, sm^3		Zichlik, g/sm^3
	olingan miqdor (m)	ortib qolgan miqdor (m1)	hajm o‘lchagichdagi material
1
2
3

Z ichlikning o‘rtacha qiymati - …………kg/m³

Hisoblash formulasi: .

1-rasm. Zichlikni aniqlaydigan asbob.