Гурухлар 101 101 102 102 111 103 сана

Мавзу бўйича дарс олиб бориш методикаси:

Судлар тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Қонуни хақида тушунча берилиб, суд тизими, вазифалари, одил судловни амалга ошириш усулини ёритиб ўтилади.

Талабаларнинг эътибори, одил судни амалга ошириш принципларимисоллар ёрдамида тушунтирилади

4. 
   Асосий белгилари:
   

Режа:

1. 
   Ўзбекистон Республикасида Суд хокимиятини шакилланиши
   
2. 
   

Ўзбекистон Республикаси Суд хокимиятини шакилланишини шартли беш босқичга бўлиш мумкин:

1. 
   Россияга қўшиб олинишидан олдин Ўзбкистон (Туркистон)да суд хокимияти;
   
2. 
   Чор Россияси давриди суд хокимияти;
   
3. 
   Октябрь революциясидан кейин, аммо Ўзбекистон СССР бўлишилан олдинги суд хокимияти;
   
4. 
   Ўзбекистон Республикаси СССР таркибига кирган даврда суд хокимияти;
   
5. 
   Ўзбекистон мустақилликга эришгандан сўнг суд хокимияти.
   

Биринчи босқич Россияга қўшиб олинишидан олдин Ўзбкистон (Туркистон)да суд хокимияти-Ушбу даврда Ўрта Осиё уч феодал давлат ўртасида бўлинган эди-Қоқон, Хива хонликлари, хамда Бухоро амирлиги. Хон ва амир уларнинг хокимиятлариги хавф туғдирадиган харакатлар бўйича ишларни кўриб, суд хокимиятини амалга оширган. Табиийки ушбу холатда шикоятга ўрин йўқ эди.
Қози-калон (Қози-куззат) , яъни олий судья “одил судлов”ни амалга оширишда хон ва амирнинг ўнг қўли бўлганУ бир вақтда хам диний хам одил судни амалга оширган.Шариат қонунларига риоя этган қози судлари Ўзбекистон худудида 13 аср давомида фаолият юритган. Қози-калон хонлик ва амирликдаги барча қозиларга рахбарлик қилган. Жойларда одил судловни қозилар амалга оширганлар. Улар томонидан кўриладиган ишлар оғзаки ва ошкор кўрилган.
Қози судларидан ташқари қози аскарий хам фаолият юритган (худди хозирги даврдаги харбий судларга ўхшаш)

Иккинчи босқич-Чор Россияси давриди суд хокимияти-1865 йил 6 августдаги Туркистон вилоятини бошқариш тўғрисидаги вақтинчалик низом махаллий суднинг тузилишига дахлдор бўлган биринчи хужжатдир. Мазкур низомга мувофиқ қози судлари харбий губернаторликка бўйсундирилди. Тез орада қози калон, қози аскар мансаби йўқ қилиниб 3 йилга сайланадиган ягона қозилар суди ташкил этилди. 1867-йилда Ўзбекистон худудида биринчи чор судлари ташкил этилди.

Учинчи босқич- октябр революциясидан сўнг Ўзбекистон ССР ташкил этилишидан олдин Ўзбекистоннинг суд хокимияти.1921-йилдан бошлаб РКПМК кўрсатмасига асосан, Туркистонда қози судлари институти қисман тикланиши бошланди.
1921-йил 6-октябрдаги Қози судлари тўғрисидаги низомга мувофиқ Фарғона вилоятида ягона халқ суди билан бирга қози судлари хам легаллаштирилган. Мазкур судларнинг биринчи инстанцияси ишларни якка қози кўрган, иккинчи аппеляция инстанциясини 2-5 кишидан иборат бўлган қозилар қурултойи, касация инстанцияси эса адлия бўлимининг тақдимномасига биноан ижрокўм раёсати ишни кўриб чиқиб хал этган.
Тўртинчи босқич- Ўзбекистон Республикаси СССР таркибига кирган даврда суд хокимияти-1924-йил Ўзбекистон ССР ташкил этилгандан сўнг рахбарият олдида аввалги амалда бўлган барча Низом ва қонунларни бекор қилиб янгисини қабул қилиш зарурияти вужудга келган. Шу жумладан суд муассассаларини ягона тизимини ўрнатиш вазифаси хам турган эди. Самарқанд, Фарғона, Зарафшон, Тошкент, Сирдарё, Қашқадарё ва Хоразмда вилоят судлари таъсис этилди.
1926-йилдаги Судлар тўғрисидаги низомга мувофиқ Ўзб ССР ўз худудида ягона суд тизимини ўрнатди:

1. 
   Халқ суди;
   
2. 
   Округ суди;
   
3. 
   Олий суд ва б......
   

Бешинчи босқич- Ўзбекистон мустақилликга эришгандан сўнг суд хокимияти.

•