Guruhi boʻlgan organik birikmalar, oʻsimlik hamda hayvon oqsilining asosiy elementa hisoblanadi. A- rangsiz, suvda eruvchan kristall moddalar. 200 ta tabiiy Aminokislotalar maʼ-lum

RNKning xususiyatlari
Ribonuklein kislota (RNK) DNKdan farqli oʻlaroq, odatda bir zanjirli tuzilishga ega. RNK zanjiri tarkibidagi nukleotid toʻrt xil azotli asosdan bittasini (A, U, G yoki S), riboza (beshta uglerodli uglevod) va fosfat guruhini oʻz ichiga oladi. Bu yerda biz RNKning toʻrtta asosiy tipi bilan tanishib chiqamiz: informatsion RNK (iRNA), ribosomal RNK (rRNA), transport RNK (tRNA) va regulyator RNK.
Informatsion RNK (iRNK)
Informatsion RNK ( iRNA ) oqsil kodlovchi gen va uning oqsil mahsuloti oʻrtasidagi oraliq molekula hisoblanadi. Agar hujayra maʼlum bir oqsilni ishlab chiqarishi kerak boʻlsa, oqsil kodlovchi gen “aktivlanadi”, yaʼni RNK-polimeraza fermenti DNKga bogʻlanadi va shu genning DNK ketma-ketligi asosida RNK nusxasi yoki transkript hosil qiladi. Masalan, DNKning kodlovchi ketma-ketligi 5’-AATTGSGS-3’ boʻlsa, undan hosil boʻlgan RNK ketma-ketligi 5’-AAUUGSGS-3’ boʻladi.


4.2 Odam organizmidagi aminokislotalar muvozanati ovqat bilan birga kiradigan oqsilning to’la qiymatli ekanligiga bog’liq. Ovqat ratsionida birorta aminokislotaning bo’lmasligi yoki yarim almashinadigan aminokislotaning uzoq vaqt tushmasligi oqsillar va aminokislotalar sintezining buzilishiga olib keladi. Aminokislotalar muvozanatining buzilishi rivojlanadi. Normadagi biosintetik jarayonlarda aminokislotalarning sarflanishi jarayoni ularning kirish jarayonlari bilan muvozanatlashgan (to’qima oqsillarining gidrolizi, almashinadigan aminokislotalar sintezi). Aminokislotalar hujayradan hujayra atrofi suyuqligi va qonga oddiy diffuziya yo’li bilan erkin ajralib chiqadi. Ular qon bilan organ va to’qimalarga tashiladi. Ammo ular turli xil to’qimalarga, ayniqsa bosh miya to’qimasiga tanlanib o’tkaziladi, buning sababi unchalik tushunarli emas. Buyraklarda aminokislotalarning qonga qaytadan so’rilishi natijasida ular organizmda saqlab qolinadi va kam miqdordagi aminokislota siydik bilan ajraladi.
Aminokislotalar almashinuvining boshqarilishida ishtirok etuvchi omillardan biri – ularning ovqat tarkibida kirishidir. Ko’p miqdorda oqsilning iste’mol qilinishi jigarga ko’p aminokislota kirishiga sabab bo’ladi. Unda aminokislotalar ularni almashinuvning oxirgi mahsulotlarigacha parchalovchi fermentlar (aminokislotalarning dezaminlanishi va mochevina sintezi fermentlari) faolligini oshiradi. Shu yo’l bilan organizmga ko’p miqdorda tushgan aminokislotalar bartaraf etiladi. Ochlikda, esa aksincha to’qimalarda oqsillarning parchalanishi va ularda erkin aminokislotalar hosil bo’lishi faollashadi.
Aminokislotalar muvozanatining boshqarilishi ichak epiteliysi orqali (so’rilishda), periferik to’qimalarda (hujayra ichiga o’tishida) va buyrak kanalchalarida (reabsorbtsiyada) aminokislotalarning tashilish bosqichlarida amalga oshishi mumkin. Aminokislotalarning membranada tashilishi asosan insulin bilan stimullanadi. Bundan tashqari, insulin va boshqa gormonlar aminokislotalarning biosintez reaktsiyalarida ishlatilish tezligi yoki to’qimalarda parchalanish tezligini o’zgartirishi mumkin.

4.3 Suvda eriydigan vitaminlar - bu biokimyoviy xususiyatlari ularni suv muhitida butunlay eritish imkonini beradigan ozuqaviy moddalar guruhidir.
Vitaminlar - bu inson tanasi mustaqil ravishda sintez qila olmaydigan va oziq-ovqat bilan to'ldirilishi kerak bo'lgan kimyoviy-organik moddalar majmuasidir. Kamchilik metabolik kasalliklarga olib keladi.
Barcha ma'lum vitaminlar ikki guruhga bo'linadi: yog' va suvda eriydi. Suvda eriydigan moddalar ko'p va ular tomonidan tabiat tomonidan tayinlangan vazifalar ham ko'p.