Guruh talabasi Qurbondurdiyev Rasulbekning

Parolni sindiruvchilar. Kompyuter tarmog‘idagi yovuz niyatli xujumlarga qarshi asosiy ximoya - bu barcha zamonaviy OTlarda mavjud bo‘lgan parolli himoya tizimidir. Odatda, foydalanuvchi OTlar bilan ish seansini boshlashdan oldin uz nomi va parolini aytib qayd qilinishi lozim. OT tomonidan nom foydalanuvchini identifikatsiya qilish (aynanlashtirish) uchun, parol esa qilingan identifikatsiyani to‘g‘riligini tasdiqlash uchun talab kilinadi. Foydalanuvchi tomonidan muloqat rejimida kiritilgan ma’lumot OT ixtiyoridagi ma’lumot bilan taqqoslanadi. Agar tekshirish ijobiy natija bersa, u xolda foydalanuvchi uning nomi bilan bog‘liq bo‘lgan barcha resurslarga kirish imkoniga ega bo‘ladi.

OTning parolli himoyasini sindirish usulida rasmiy foydalanuvchilar xaqidagi ma’lumotlar va ularning paroli yozilgan tizimli fayl xujumga uchraydi. Biroq ixtiyoriy zamonaviy OT bu faylda saqlanadigan foydalanuvchining parolini shifrlash yordamida ishonchli ximoyalaydi. Bunday fayllarga kirish, qoidaga ko‘ra, oddiy foydalanuvchilar tugil xatto tizim administratori uchun xam taqiqlangan. Shunday bo’lishiga qaramasdan, ayrim xollarda jinoyatchilar, turli xiylalar ishlatish yo‘li bilan foydalanuvchilar nomi va ularning shifrlangan paroli bulgan fayllarni o‘z ixtiyorlariga olishga erishadilar. Shundan so‘ng ular OTlarning parolini sinduruvchi maxsus dasturlar - parol sindiruvchilar orqali o‘z niyatlarini amalga oshiradilar.

3.1- rasm. MS Access MBBT ni parol yordamida himoyalash

Topshiriq

Yaratilgan ma’lumotlar bazasini parol yordamida himoyalash va nazorat savollariga javob yozish.

Nazorat savollari

1. 
   Axborot xavfsizliginig asosiy komponentalari nimalardan iborat?
   
2. 
   Operatsion tizim darajasidagi xujumga misollar keltiring.
   
3. 
   Tarmoq dasturiy ta’minoti (TDT) darajasidagi xujumga misollar keltiring.
   
4. 
   Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) darajasidagi xujumga misollar keltiring.
   
5. 
   Tizimni buzishdan himoyalashni yoriting?