Guruh talabasi qodirov alibekning tibbiyot kasbiga kirish fanidan tayorlagan taqdimot ishi

021-76 GURUH TALABASI QODIROV ALIBEKNING TIBBIYOT KASBIGA KIRISH FANIDAN TAYORLAGAN TAQDIMOT ISHI

ZAMONAVIY TIBBIYOTDA YATROGENIYA MUAMMOLARI

REJA 1-YATROGENIYA NIMA? 2-YATROGENIYA SABABLARI 3-YATROGENIYA TURLARI 4-YATROGENIYANING KELIB CHIQISHI

YATROGENIYA NIMA?

• Yatrogeniya bu shifokorning notog’ri va tog’ri harakatlari asosida rivojlanib, natijada organizm funksiyalari buzilishi, odatiy faoliyatini cheklanishi, nogironlik yoki o’limga olib keluvchi profilaktik, diagnostik, davolash aralashuvi va muolajalarning noxush asoratlaridir. Yatrogeniya termini yhunon tilidan olingan bo’lib yatros shifokoor va genis keltirib chiqaruvchi – yani shifokor tomonidan keltirib chiqarilgan kasallik degan manoni anglatadi.

Yatrogeniya asosida xulq atvor meyorlarining buzilishi, bilim va malakaning yetishmasligi va sovuqqonlik yotadi. Bunda asosiy rolni shubxasiz shifokor etikasini buzilishi o’ynaydi. Shuning uchun deontologiya va yatrogeniya muammolari o’zaro bog’liqdir.

• Yatrogeniya asosida xulq atvor meyorlarining buzilishi, bilim va malakaning yetishmasligi va sovuqqonlik yotadi. Bunda asosiy rolni shubxasiz shifokor etikasini buzilishi o’ynaydi. Shuning uchun deontologiya va yatrogeniya muammolari o’zaro bog’liqdir.

YATROGENIYA SABABLARI

• Yatrogeniya sabablari ko’lami keng. Bugungi kunda yatrogen patalogiyasi e’tibor berilmaydigan yoki sezmaslik mumkin bo’lmagan jiddiy tibbiy-ijtimoiy muammoga aylandi. Shuni qayd etis kerakki yatrogeniyaning o’sib borishi shifokorning bemorga bo’lgan salbiy psixologik va psixik tasiriga bog’liq.
• Adabiyotlarda yana yatrogeniyani diagnostik va davolash patalogiyalari, davolash va tashxis asoratlari, tibbiyotdagi noxush xolatlar, dori kasalligi, dorilarning nojo’ya tasirlari, ikkilamchi kasalliklar, gospitalizm deb xam ataladi.

YATROGENIYA TURLARI

• XIRURGIYAFDA YATROGEN PATALOGIYANING QUYIDAGI TURLARI AJRATILADI. PSIXOGEN, DORI, SOMATIK, INFEKSION VA ARALASH. PSIXOGEN YATROGENIYA BU SALBIY PSIXOLOGIK OMILLAR TASIRIDA RIVOJLANAUVCHI KASALLIK. PSIXOGEN YATROGENIYA NEVROZ, PSIXIOZ, NEVRASTENIYA QO’RQUV XISSI, VA BOSHQA SHAKLLLARDA NAMOYON BO’LADI. ULAR TIBBIYOT XODINMINING BEMOR SALOMATLIGI TO’G’RISIDA NOTO’G’RI VA EXTIYOTSIZLIK BILAN MA’LUMOT BERISHI, BEMORNI O’Z KASALLIK TARIXI VA MAXSUS TIBBIY ADABIYOTLAR BILAN TANISHISHI , OMMAVIY MA’RUZALARNI ESHITISH, TELIVIZOR ORQALI NOTO’G’RI MALIMOTLARNI ESHITISH TUFAYLI KELIB CHIQADI. SHIFOKOR BEMOR BILAN MULOQOTGA KIRISHGANIDA SHUNI ESDA TUTISHI KERAKKI U BEMOR UCHUN KATTA MALUMOT MANBAIDIR. UNGA QARAB BEMOR O’Z SALOMATLIGI TO’G’RISIDA MA’LUMOTGA EGA BO’LADI. DORI YATROGENIYASI BU – BEMORDA SHIFOKOR BUYURGAN DORI MODDALALRINI QABUL QILGANDAN KEYINGI KELIB CHIQADIGAN PATALOGIK HOLATLARDIR. SOMATIK YATROGENIYALAR - BU TURLI XIL TIBIY MUOLAJALAR NATIJASIDA KELIB CHIQUVCHI YATROGENIYALARDIR. INFEKSION YATROGENIYALAR – BU BEMORDA TIBBIYOT XODIMLARINING NOTO’G’RI XARAKATI TUFAYLI KELIB CHIQADIGAN INFEKSION KASALLIKLARDIR. INFEKSION YATROGENIYA SABABI GEMOKOMPONENT VA EMLASHLARDA QUYILISHLAR SHUNINGDEK ASEPTIKA QOIDALARIGA ROIYA QILMASLIK NATIJASIDA KELIB CHIQADI. DIAGNOSTIK YATROGENIYALAR NOTO’G’RI TASHXIS NATIJASIDA KELIB CHIQADI.

YATROGENIYANING KELIB CHIQISHI

• YATROGENIYALARNING KELIB CHIQISHI ASOSAN TIBBIYOT XODIMLARIDA KASBIY BILIMLARNING YETISHMASLIGI NATIJASIDA KELIB CHIQADI. MASALAN BEMORDA KAM UCHRAYDIGAN VA QIYIN TASHXIS QO’YILADIGAN KASALLIK BO’LGANDA SHIFOKOR BILIMINING YETISHMASLIGI NATIJASIDA YATROGEN PATOLOGIYALAR KELIB CHIQISHI MUMKIN.