Guruh talabasi Ismoilova Matlubaning Linux fanidan Laboratoriya ishi №1

Nomi	Raqami	O'rnatilgan harakatlar	Izoh
Turi
SIGABRT	6	Damp xotira bilan tugatish	abort() funksiyasi yordamida uzatiladigan habar	Boshqaruv
SIGALRM	14	To'xtatish	alarm() belgilagan vaqt tugaganidan so'ng uzatiladigan habar	Habar
SIGBUS	10	Damp xotira bilan tugatish	Fizik xotiraga noto'g'ri murojaat qilish	Navbartdan tashqari holat
SIGCHLD	18	Inkor qilinadi	Avlod jarayon to'xtatilganda yoki tugatilganda	Habar
SIGCONT	25	Bajarishni davom ettirish	Avval to'xtatilgan jarayonni bajarishni davom ettirish	Boshqaruv
SIGFPE	8	Damp xotira bilan tugatish	Oddiy arifmetik amal	Navbartdan tashqari holat
SIGHUP	1	To'xtatish	Terminalni yopish	Habar
SIGILL	4	Damp xotira bilan tugatish	Protsessorning noto'g'ri instruksiyasi	Navbartdan tashqari holat
SIGINT	2	To'xtatish	Terminaldan (Ctrl-C) to'xtatish signali	Boshqaruv
SIGKILL	9	To'xtatish	Shartsiz to'xtatish	Boshqaruv
SIGPIPE	13	To'xtatish	Uzilgan bog'lanishga yozish(pipe, socket)	Habar
SIGQUIT	3	Damp xotira bilan tugatish	Terminaldan «Quit» signali (Ctrl-\)	Boshqaruv
SIGSEGV	11	Damp xotira bilan tugatish	Xotiraga murojaat qilishda xatolik	Navbartdan tashqari holat
SIGSTOP	23	Jarayonni to'xtatish	Jarayon bajarilishini to'xtatish	Boshqaruv
SIGTERM	15	To'xtatish	Tugatish signali (kill utilitasi uchun o'rnatilgan signal)	Boshqaruv
SIGTSTP	20	Jarayonni to'xtatish	Terminaldan to'xtatish uchun berilgan signal (Ctrl-Z).	Boshqaruv
SIGTTIN	26	Jarayonni to'xtatish	Fondagi jarayonning terminaldan o'qishga urinishi	Boshqaruv
SIGTTOU	27	Jarayonni to'xtatish	Fondagi jarayonning terminalga yozishga urinishi	Boshqaruv
SIGUSR1	16	To'xtatish	Foydalanuvchi signali #1	Foydalanuvchi
SIGUSR2	17	To'xtatish	Foydalanuvchi signali #1	Foydalanuvchi
SIGPOLL	22	To'xtatish	poll() tomonidan kuzatib boriladigan hodisa	Habar
SIGPROF	29	To'xtatish	Profillashtirish taymeri vaqtining tugashi	Qayta ishlash
SIGSYS	12	Damp xotira bilan tugatish	Noto'g'ri tizim chaqirig'i	Navbartdan tashqari holat
SIGTRAP	5	Damp xotira bilan tugatish	Trassirovka yoki breykpointning qopqoni	Qayta ishlash
SIGURG	21	Inkor qilinadi	Socketda tezkor ma'lumotlar qabul qilindi	Habar
SIGVTALRM	28	To'xtatish	Virtual taymerning tugashi	Habar
SIGXCPU	30	Damp xotira bilan tugatish	Jarayon o'ziga belgilangan vaqtdan ortib ketganida	Navbartdan tashqari holat
SIGXFSZ	31	Damp xotira bilan tugatish	Jarayon o'ziga belgilangan fayl hajmidan ortib ketganda	Navbartdan tashqari holat

Jarayonlar va signallar

Signal – jarayonga qandaydir sodir bo’lgan hodisa to’g’risida habar berish. Signallar ba’zida “dasturiy uzilishlar” deb ham ataladi.

Signal hususiyatlari

- Signal odatda asinxron ko’rinishda paydo bo’ladi.

- Jarayon signalning aynan qachon paydo bo’lishini oldindan bilmaydi.

- Signal bir jarayondan boshqasiga (yoki o’ziga) yoki kerneldan jarayonga uzatilishi mumkin.

Signal yaratilish manbaalari

Qurilma

- Jarayon mavjud bo’lmagan qurilma manziliga murojaat qiladi.

- Nolga bo’lish bajarilganda.

Kernel

- Kiritish/Chiqarish qurilmalariga bog’lanish mumkin bo’lganda uni kutayotgan jarayonga bu haqda habar beradi.

Boshqa jarayonlar

- Avlod jarayonlar o’zlarini tugaganligi to’g’risida ajdod jarayonlarni ogohlantiradi.

Foydalanuvchi

- Chiqish, bekor qilish yoki to’xtatish signalini generatsiya qiladigan klaviatura ketma ketligini bosish. (masalan Ctrl-C SIGINT, Ctrl-\ SIGQUIT, а Ctrl-Z SIGTSTP ni generatsiya qiladi)

Signal chaqirilgandan so’ng bajariladigan ishlar

Signalni qabul qilgan jarayon quyidagi 3 holatdan birini bajaradi:

Tizim tomonidan belgilangan harakatlar

- o’zining to’xtatilayotganligi to’g’risida ajdod jarayonni ogohlantiradi;

- core fayl yaratadi (jarayonning o’sha paytdagi xotira holatini saqlovchi fayl)

- to’xtatadi.

Signalni hisobga olmaslik

Jarayon : SIGSTOP va SIGKILL signallaridan boshqa barcha signallarni hisobga olmasligi mumkin.

Signalni tutish

Jarayon SIGSTOP va SIGKILL signallaridan boshqa signallarni qabul qilganda, maxsus signalni qayta ishlash ishlarini bajaradi.

Signallar bilan amaliy ishlash

• 
  Signallar haqida gapirganda quyidagilarni esga olish kerak:
  
• 
  Linuxda signallar jarayonlar o’rtasidagi(shuningdek potoklar o’rtasidagi) vosita vazifasini bajaradi
  
• 
  Har qanday jarayon o’zining signal maskasiga ega (jarayon qabul qilmaydigan signallar)
  
• 
  Har qanday bog’lanish (thread), jarayon kabi signal maskasiga ega
  
• 
  Signal qabul qilishda(agar u blokirovka qilinmagan bo’lsa) jarayon/potok uziladi, boshqaruv signalni qayta ishlovchiga uzatiladi, agar funksiya jarayon/potokning to’xtatmasa boshqaruv yana jarayon/potok uzilgan joyga qaytadi
  
• 
  Foydalanuvchi o’zining signal qayta ishlovchisini faqat jarayon uchun belgilashi mumkin. Bu qayta ishlovchi shu jarayondan tug’ilgan har bir potok uchun chaqiriladi
  

Signallarni qayta ishlash funksiyalari

• 
  Signallar bilan ishlashning nazariy asoslariga to’xtalib o’tmasdan ularni amaliy ishlatishga kirishamiz. Birinchi navbatda SIGUSR1 va SIGUSR2 signallarini ko’rib chiqamiz, bu ikki signal butunlay foydalanuvchi ixtiyoriga berilgan signal hisoblanadi.
  
• 
  Funksiyalar jarayon(yoki potok) inkor qila olmaydigan signallarni qabul qilganda chaqiriladi. O’rnatilgan qayta ishlovchi jarayonni tugatadi. Lekin biz o’zimizni qiziqtirgan signallar uchun qayta ishlovchilarimizni yozishimiz mumkin. Signallarni qayta ishlovchilarni yozishda juda ehtiyotkor bo’lish kerak, bu shunchaki chaqiriladigan funksiya emas, balki kutilmagan paytda paydo bo’lib global obyektlarni havfga qo’yishi mumkin bo’lgan jarayon uzilishini yuzaga keltiradigan funksiya chaqirig’idir. Qo’shimcha ma’lumot uchun: Kobolog yoki hech bo’lmaganda FAQ.
  

Thread asoslari:

• 
  Thread operatsiyalari thread yaratish, tugatish, sinxronlash (qoshish,bloklash), tartiblash, ma`lumotni boshqarish va jarayonlar aloqasini o`z ichiga oladi.
  
• 
  Oqim yaratilgan oqimlar ro`yxatida saqlanmaydi yoki oqim qaysi oqim tomonidan yaratilganligi haqida ma`lumotga ega bo`lmaydi.
  
• 
  Bir jarayon ichidagi barcha oqimlar bir hil addressga ega bo`ladi.
  
• 
  Bir xil jarayondagi oqimlarda quyidagilar bir xil:
  
  • 
    Jarayon ko`rstamalari
    
  • 
    Ko`p ma’lumotlar
    
  • 
    Ochiq fayllar (descriptorlar)
    
  • 
    signal va signal qabul qiluvchilar
    
  • 
    Joriy ishchi katalog
    
  • 
    foydalanuvchi guruh id
    
• 
  Quyidaqilar har bir oqimda unikal bo`ladi:
  
  • 
    Oqim ID
    
  • 
    Registerlar majmui, stack pointer
    
  • 
    Mahalliy o`zgaruvchilar steki, qaytuvchi addresslar
    
  • 
    signal maskasi
    
  • 
    prioritet
    
  • 
    Qaytuvchi qiymat: errno
    
• 
  pthread funksiyalari "0" qaytaradi agar OK bo`lsa.
  

Oqim yaratish va tugatish:

Misol: pthread1.c

#include

#include

#include

 
void *print_message_function( void *ptr );

 
main()

{
     pthread_t thread1, thread2;

     const char *message1 = "Thread 1";
     const char *message2 = "Thread 2";

     int  iret1, iret2;

 

    /* har biri funksiya ishga tushiradigan mustaqil oqim yaratish */

 

     iret1 = pthread_create( &thread1, NULL, print_message_function, (void*) message1);

     if(iret1)

     {

         fprintf(stderr,"Error - pthread_create() return code: %d\n",iret1);

         exit(EXIT_FAILURE);

     }

 
     iret2 = pthread_create( &thread2, NULL, print_message_function, (void*) message2);

     if(iret2)
     {          fprintf(stderr,"Error - pthread_create() return code: %d\n",iret2);
         exit(EXIT_FAILURE);      }

 

     printf(" _create() for thread 1 returns: %d\n",iret1);

     printf("pthread_create() for thread 2 returns: %d\n",iret2);

	pthread_join( thread1, NULL);
	pthread_join( thread2, NULL);

	exit(EXIT_SUCCESS);

	}

void *print_message_function( void *ptr )

{
     char *message;

     message = (char *) ptr;

     printf("%s \n", message);

}

Kompilyatsiyasi:

• 
  C compiler: cc -pthread pthread1.c (or cc -lpthread pthread1.c)
  yoki
  
• 
  C++ compiler: g++ -pthread pthread1.c (or g++ -lpthread pthread1.c)
  

GNU kompilyatorida hozirda kommandalar qatori imkoniyati ham mavjud “-pthread”, eski versiyali kompilyatorlarida “Ipthread” bo`ladi.

Buyuring: ./a.out

Natija:

Thread 1

Thread 2

Thread 1 returns: 0

Thread 2 returns: 0

Tizim xavfsizligi (firewall)

Ishning maqsadi: Tizim xavfsizligini ta’minlash.Tizim havfsizligi haqidagi tushunchalarni mustahkamlash, uni ta’minlash bo’yicha ishlarni amalga oshirish tajribalariga ega bo’lish.

Nazariy qism: Router yoki firewall. Router ikkita tarmoqni bog’laydigan qurilma hisoblanadi. Firewall esa tarmoqni faqat bog’lab qolmasdan paketlarni bir tarmoqdan boshqasiga o’tish qoidalarini saqlaydigan va amalga oshiradigan qurilmadir. firewallga tarmoqlar, hostlar, protokollar va portlarga asoslangan chegaralashlarni o’rnatish mumkin. Firewallar shuningdek paketlar mazmunini ularni qayta yo’naltirish paytida o’zgartirishi ham mumkin.

Paketni qayta yo’naltirish

• 
  Paketni qayta yo’naltirish paketlarni bir tarmoqdan boshqasiga o’tishiga ruxsat berish demakdir. Ikkita tarmoqqa ulangan host kompyuter o’zining turli tarmoqlarga ulangan tarmoq interfeyslari orqali paketlarni o’tkazishga ruxsat berishi paketni qayta yo’naltirishga euxsat berilganini bildiradi.
  

• 
  Paketlarni filterlash paketlarni qayta yo’naltirishga juda o’xshab ketadi, lekin paketlarni yo’naltirish yoki yo’q qilishdan oldin ularning har biri qoidalarga asosan alohida tekshirib chiqiladi. Qoidalar iptables da saqlanadi.