guruh talabasi Islomov Bekzod Turgunovichning iqtisodiyot nazariyasi fanidan

 
O`zbekiston qo`shma korxonalar geografiyasi. Xalqaro turizm.
Tashqi iqtisodiy aloqalar har tomonlama taraqqiy ettirishning muhim va 
samarali yo`llaridan biri xorijiy mamlakatlar bilan qator sohalarda qo`shma 
korxonalar qurishdir. Tashqi iqtisodiy munosabatlarning bu yo`nalishi jahonning 
ko`p mamlakatlarida keng tarqalgan. Qo`shma korxonalar tashkil etish va ularni 
samarali taraqqiyot yo`liga solish ishchi kuchlari ko`p bo`lgan davlatlar qatoriga 

---

kiruvchi mamlakatimiz uchun alohida ahamiyat kasb etadi. Shunga ko`ra 
O`zbekistonda ham bu borada katta ishlar amalga oshirilmoqda. 
O`zbekistonda qo`shma korxonalarni tashkil qilishda jahonning ko`pgina 
mamlakatlari ishtirok etmoqda. Ular orasida AQSH, Xitoy, Janubiy Koreya, Buyuk 
Britaniya, Germaniya, Isroil, Hindiston, Rossiya, Ukraina kabi mamlakatlar 
yetakchi o`rinni egallab kelmoqda. Respublikada vujudga kelayotgan qo`shma 
korxonalar soni yil sayin ortib bormoqda. 1994 yilda bunday korxonalar soni 900 
tani tashkil etgan bo`lsa, 2001 yilda 1958 ta, 2002 yilda 2087 ta, 2005 yilda 2627 
taga yetdi.
1994 yilda xorijiy investitsiya hisobidagi korxonalar YAIMdagi ulushi 2,6 
foizni tashkil etgan bo`lsa, 2004 yilga kelib mazkur ko`rsatkich 15,1 foizga yetdi. 
Ular tomonidan amalga oshirilgan eksport hajmi 1994 yilda 2 mln dollardan 2004 
yilda 785,2 mln dollargacha, mamlakat jami eksportidagi ulushi 1,0 foizdan 16,2 
foizgacha o`sdi. Bunday korxonalarning respublika importdagi ulushi esa 1994 
yilda 6 foizdan 2004 yilda 30,5 foizgacha ko`paygan. 
Mustaqillik yillarida O`zbekiston hududida barpo etilgan qo`shma 
korxonalar orasida "O`zDEU avto ", "Zarafshon-Nyumont", "Kabul-O`zbek", 
"O`zBAT", "DEU Tekstil komponi" kabilar shuhrat qozongan. Mamlakat 
ma`muriy mintaqalari doirasida tahlil qiladigan bo`lsak, O`zbekistondagi qo`shma 
korxonalarning 68,5 foizi yoki 1800 tasi Toshkent shahriga to`g`ri keladi. 
Shuningdek, ularni soni Samarqand (125 ta) va poytaxt viloyatlarida (193 ta) ham 
nisbatan ko`p. Ayni vaqtda qo`shma korxonalar Sirdaryo (37 ta), Navoiy (36 ta), 
Xorazm (29 ta) va Jizzax (25 ta) viloyatlarida yetarlicha rivojlanmagan. Kelajakda 
mamlakat tashqi iqtisodiy faoliyatini rivojlantirishda uning har bir ma`muriy 
rayoni (viloyat, tuman) hamda turli mulk shaklidagi korxonalar ishtirokini 
ta`minlash vatanimiz iqtisodiyotini yuksaltirishga, xalqning turmush sharoitini 
yaxshilashga ma`lum hissa bo`lib qo`shiladi.
Mustaqil mamlakatimiz tashqi iqtisodiy aloqalarini rivojlantirishda